Мустақил Ўзбекистоннинг 32 йилдаги энг муҳим воқеалари

1991 йил 31 августда Тошкентда Ўзбекистон ССР Олий Кенгашининг навбатдан ташқари 7-сессияси бўлиб ўтди ва унда Ўзбекистоннинг давлат мустақиллиги эълон қилинди.

Шу куни Олий Кенгашнинг республика давлат мустақиллиги тўғрисидаги баёноти қабул қилинди ва тегишли қарор билан 1 сентябрь Мустақиллик куни сифатида тасдиқланди. Шу куни “Ўзбекистон Республикаси давлат мустақиллигининг асослари тўғрисида”ги қонун қабул қилинди. Ўзбекистоннинг асосий миллий байрами – Мустақиллик куни ҳар йили 1 сентябрда нишонланади.

1991 йил 18 ноябрда, яъни мамлакат мустақилликка эришганидан икки ой ўтгач, Ўзбекистон байроғи тасдиқланди.

Байроқдаги мовий ранг мусаффо осмон ва сув рамзидир. Оқ ранг тинчлик ва поклик рамзи. Яшил ранг мамлакатнинг унумдор табиатининг тимсолидир. Қизил чизиқлар эса томирларда оққан қон, ҳаётнинг улуғворлиги рамизи.

Ярим ой ва юлдузлар - янги туғилган ярим ой мустақиллик рамзи. 12 юлдуз қадимий солнома ва Ўзбекистон ҳудудида мавжуд бўлган 12 давлатни англатади.

1991 йил 29 декабрда биринчи умумхалқ президентлигига сайловлар бўлиб ўтди. Овоз бериш натижаларига кўра, Каримов энг юқори натижа билан давлат лавозимини эгаллади, унга сайловчиларнинг 86 фоизи овоз берди. Унинг ягона рақиби, Ўзбекистон Олий Кенгаши депутати, “Эрк” (Озодлик) партияси раҳбари Муҳаммад Солиҳ 12,5 фоиз овоз олди.

1992 йил 28 февралда “Uzbekistan Airways” авиакомпанияси ташкил топган. Бу воқеа Ўзбекистонда фуқаро авиацияси ривожида янги даврни бошлаб берди. Шу вақт ичида давлат флагмани барқарор, хавфсиз ва ишончли авиаташувчи сифатида бутун дунёда танилди ва тан олинди.

1992 йил 2 мартда БМТ Бош Ассамблеясининг 82-ялпи сессияси қарори билан Ўзбекистон ташкилотга аъзоликка қабул қилинди. Ўтган йиллар давомида мамлакат инсон ҳуқуқлари бўйича 80 дан ортиқ халқаро ҳужжатларга қўшилди.

1992 йил 2 июль– Ўзбекистон Давлат герби қабул қилинган кун.

Гербда тоғлар, дарёлар ва сўл томони буғдой бошоқларидан, ўнг томони эса чаноқлари очилган ғўза шохларидан иборат чамбарга ўралган гуллаган водий узра қуёш заррин нурларини сочиб туради. Гербнинг юқори қисмида Республика ҳурлигининг рамзи сифатида саккизбурчак тасвирланган бўлиб, унинг ички қисмида ярим ой ва юлдуз тасвирланган.

Гербнинг марказида бахт ва эрксеварлик рамзи — қанотларини ёзган Ҳумо қуши тасвирланган. Гербнинг пастки қисмида Ўзбекистон Республикаси Давлат байроғини ифода этувчи чамбар лентасининг бантида "Ўзбекистон" деб ёзиб қўйилган.

1992 йил 8 декабрь - Ўзбекистон республикаси Конституцияси қабул қилинди. Бу Ўзбекистон ҳудудида амалдаги энг олий норматив-ҳуқуқий ҳужжатдир. Ўзбекистон Конституциясининг тузилиши муқаддима, 6 бўлим, 26 боб, 128 моддага бўлинган.

1992 йил 10 декабрь - Ўзбекистон давлат мадҳияси тасдиқланди.

Янги Давлат мадҳиясининг бир нечта варианти таклиф қилинган, лекин якунда сўз муаллифлиги атоқли ўзбек шоири Абдулла Ориповга (1941-2016) берилди. Шу билан бирга, 1947 йилда ўзбек бастакори Мутал Бурхонов (1916-2002) томонидан ёзилган Ўзбекистон ССР мадҳияси мусиқаси сифатида қолди. Шундай қилиб, мустақил Ўзбекистон мадҳиясида Ўзбекистон ССР мадҳияси мусиқасидан фойдаланилган.

1994 йил 1 июлда миллий валюта - сўм муомалага киритилди. Дастлабки муомалага чиқарилган банкнотлар ва тангалар хорижий мамлакатларда ишлаб чиқарилган.

1995-1996 йилларда банкнотлар ва тангалар ишлаб чиқаришнинг тўлиқ циклини жорий этиш мақсадида Марказий банк ҳузурида “Давлат белгиси” корхонаси ташкил этилди. Шунингдек, Қоғоз фабрикаси, Босма фабрикаси ва зарбхонани ўз ичига олади ва "пул ишлаб чиқариш" йўлга қўйилган. Айни пайтда мазкур корхона “Давлат белгиси” ДУК сифатида фаолият юритмоқда.

1996 йил 19 июлда Асакадаги автомобил заводининг тантанали очилиш маросими бўлиб ўтди ва бу нафақат Ўзбекистон, балки бутун Марказий Осиё минтақаси учун ўзига хос воқеа бўлди.

Дастлаб етти модификацияда тақдим этилган Nexia, Damas ва Tico енгил автомобилларини ишлаб чиқарувчи заводнинг дастлабки учта ишлаб чиқариш линияси ишга туширилди, бу эса истеъмолчиларга ушбу автомобилларнинг кенг танловини тақдим этиш имконини берди.

1999 йил 16 февралда Тошкентда бир қатор кучли портлашлар юз берди. Турли манбаларга кўра, 13 дан 20 кишигача ҳалок бўлган, 100 дан ортиқ киши жароҳатланган. Ўзбекистоннинг биринчи президенти Ислом Каримов ҳужумни, ўз ҳаётига суиқасд деб атади ва воқеада диний экстремистлар ва ақидапарастларни айблади.

2001 йил 14-15 июнда Шанхайда бўлиб ўтган Шанхай форуми раҳбарларининг йиғилишида Ўзбекистон ташкилотга қабул қилинди. Шундан сўнг ШҲТ – Шанхай ҳамкорлик ташкилотини тузиш тўғрисидаги декларация имзоланди. Алянснинг мақсадлари минтақада барқарорлик ва хавфсизлик, шунингдек, сиёсий, иқтисодий ва гуманитар соҳалардаги ҳамкорликни ривожлантириш деб номланди.

2005 йилнинг 12-13 май кунлари Андижонда исломий қўзғолонга уриниш бўлиб, ҳукумат томонидан бостирилди.

Тўполонларни қўзғатувчилари Туркистон Исломий Ҳаракати (собиқ Ўзбекистон Исломий Ҳаракати) деб аталувчи террористик ташкилотлар, Ҳизб-ут-Таҳрир ва унинг бўлинмаларидан бири Акрамийлар эди.

Қуролли бандитлар бир неча қамоқхона назоратчисини отиб ташлади, икки мингга яқин маҳбусни озод қилди, ҳарбий қисм, Миллий хавфсизлик хизмати вилоят бошқармаси ва вилоят ҳокимлиги биносини эгаллаб олишга уринди, бироқ Ўзбекистон ҳуқуқ-тартибот идоралари шаҳарда тартиб ўрнатди.

Расмий маълумотларга кўра, Андижондаги тартибсизликларда 187 киши қурбон бўлган, улардан 60 нафари тинч аҳоли вакиллари, 31 нафари ҳуқуқ-тартибот идоралари ходимларидир.

Қўзғолондан сўнг ўтказилган аксилтеррор тадбирлари давомида 94 нафар террорчи йўқ қилинди. Ғарб куч ишлатишни “номутаносиб” деб ҳисоблаб, Тошкентнинг ҳаракатларини кескин танқид қилди. Тошкент талабига кўра, АҚШ ҳарбий ҳаво базаси Ўзбекистон ҳудудидан олиб чиқилди.

Ўзбекистон билан Ғарб давлатлари ўртасидаги муносабатлар кескин ёмонлашди. Европа Иттифоқи Ўзбекистон раҳбариятига қарши санкциялар киритди. Европа Иттифоқи Андижон воқеалари бўйича халқаро текширув ўтказишни талаб қилган, бироқ Ўзбекистон расмийлари буни рад этган.

Бунга жавобан Ўзбекистоннинг юқори мартабали амалдорларига нисбатан виза чекловлари ва қурол-яроғ эмбаргоси ​​шаклида санкциялар жорий этилди. Европа Иттифоқи санкциялари қурол эмбаргосидан ташқари 2008 йил октябрь ойида олиб ташланган.

2011 йил 8 октябрь куни “Афросиёб” тезюрар поезди Самарқандга илк қатновиниамалга ошириб, 344 км масофани икки соатда босиб ўтди. Айрим участкаларда поезднинг максимал тезлиги соатига 250 км га етди.

Ўзбекистондаги тезюрар темир йўл МДҲда тезюрар поездлар қатновини амалга оширувчи Россиядан кейинги иккинчи темир йўл линияси ҳисобланади.

2016 йил 2 сентябрь куни Ўзбекистоннинг биринчи президенти Ислом Каримов 79 ёшида вафот этди. Давлат раҳбари билан видолашув ва дафн маросими 3 сентябрь куни Каримов туғилиб ўсган Самарқанд шаҳрида бўлиб ўтди. Дафн маросимини ташкил этиш бўйича комиссияга Ўзбекистон бош вазири Шавкат Мирзиёев раҳбарлик қилди. Президент вафоти муносабати билан мамлакатда уч кунлик мотам эълон қилинди.

Россия президенти Владимир Путин ва бош вазир Дмитрий Медведев Ўзбекистон раҳбари вафоти муносабати билан ҳамдардлик билдирди.

2016 йил 4 декабрь куни навбатдан ташқари президентлик сайлови бўлиб ўтди ва унда Шавкат Мирзиёев 88,61 фоиз овоз тўплаб, ғалаба қозонди.

Каримов вафотидан сўнг республика раҳбари вазифасини бажарувчи этиб тайинлангани учун Мирзиёев ғалабага асосий даъвогар ҳисобланган. Мирзиёев сайловолди ташвиқоти чоғида биринчи президент курсини давом эттириш ниятида эканлигини маълум қилди.

У мамлакатнинг блокдан ташқари мақомини сақлаб қолиш, шунингдек, унинг ҳудудида хорижий ҳарбий базаларни жойлаштириш ва унинг чегараларидан ташқарида ҳарбий хизматчиларнинг бўлишига йўл қўймасликни таклиф қилади. Мирзиёев ҳам Каримов каби МДҲ давлатлари, биринчи навбатда, Россия билан муносабатларни ривожлантириш тарафдори. Айни пайтда у минтақадаги қўшнилари билан муносабатларни “қайта тиклай” бошлади.

2017 йил 5 сентябрдан бошлаб Ўзбекистонда тижорат банкларида хорижий валютани сотиб олиш ва сотиш бошланди. Юридик шахслар ҳам, жисмоний шахслар ҳам валюта операцияларини амалга ошириш ҳуқуқини олишди.

Аввалроқ Ўзбекистонда аҳолига валюта сотиш тақиқланган эди. Уни сотиб олиш учун жисмоний шахслар тижорат банкларида махсус конверсион карталар очишлари керак эди.

Ўшанда Ўзбекистонда бир неча валюта айирбошлаш мавжуд эди – Марказий банк расмийси, импортчилар бошқарадиган биржа курси, шунингдек, “қора” бозор.

2018 йилнинг 19 октябрь куни Россия Федерацияси ва Ўзбекистон президентлари Владимир Путин ва Шавкат Мирзиёев “Росатом” давлат корпорацияси томонидан республикада биринчи атом электр станциясини қуриш лойиҳасини ишга туширишди. АЭС қурилиши лойиҳаси ВВЭР-1200 реакторли иккита энергоблокни қуришни назарда тутади.

Қувват блоклари "3+" авлодига тегишли ва МАГАТЭнинг замонавий хавфсизлик талабларига тўлиқ жавоб беради. Қурилиш қиймати тахминан 11 миллиард долларни ташкил қилади.

Бундан ташқари, тадбир доирасида “Росатом”, Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси ва “Ўзатом” агентлиги ўртасида Ўзбекистон Республикаси атом энергетикаси соҳасида таълим ва кадрлар тайёрлаш бўйича ҳамкорлик тўғрисидаги меморандум имзоланди.

2018 йилнинг 11 декабрь куни Ўзбекистон Евроосиё иқтисодий иттифоқида кузатувчи мақомини олди. Владимир Путин бу қарорни Иттифоқнинг анъанавий ҳамкорлар билан алоқаларини мустаҳкамлашга ёрдам берадиган муҳим ва сифатли қадам деб атади.

2021 йил 28 сентябрдан 3 октябргача Тошкентда қайта тикланган “Ипак йўли дурдонаси” халқаро кинофестивали бўлиб ўтди. Биринчи марта бундай мақомдаги кинофестивал 1968 йилда пойтахтда ўтказилган.

Бу Осиё, Африка ва Лотин Америкаси кинематографиясининг дунёдаги энг йирик форуми эди. Фестиваль 1997 йилдан бери ўтказилмаган. Афсонавий фильм намойиши Шавкат Мирзиёевнинг фармони билан давом эттирилди.

2023 йил 30 апрель куни Ўзбекистонда Конституцияга ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш бўйича референдум бўлиб ўтди.

Овоз бериш бюллетенида фақат битта савол бор эди: Сиз “Ўзбекистон Республикаси Конституцияси тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Конституциявий Қонунини қабул қиласизми?”. Овоз берувчи хоҳиш-иродасининг вариантлари: "ҳа" ёки "йўқ".

“Ўзбекистон Республикаси Конституцияси тўғрисида”ги Конституциявий қонун лойиҳасини референдумда овоз берганларнинг 90,21 фоизи қўллаб-қувватлади.

Ўзбекистон президенти “янгиланган Конституцияда, биринчи навбатда, Ўзбекистон суверен, демократик, ҳуқуқий, ижтимоий ва дунёвий давлат эканлиги тўғрисидаги қоида мустаҳкамланган”, деб таъкидлади.