https://sputniknews.uz/20240311/rossiya-evropa-urush-42873973.html
Россия Европада катта урушнинг олдини олишга ҳаракат қилмоқда
Россия Европада катта урушнинг олдини олишга ҳаракат қилмоқда
Sputnik Ўзбекистон
Деярли бир вақтда геосиёсий нуқтаи назардан иккита муҳим воқеа юз берди.
2024-03-11T22:00+0500
2024-03-11T22:00+0500
2024-03-11T22:00+0500
колумнистлар
россия
франция
эммануэл макрон
украина
европа
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e8/03/0b/42872353_0:0:3072:1728_1920x0_80_0_0_b50d4f54373700d910516914afd63ded.jpg
ТОШКЕНТ, 11 мар — Sputnik. Евгений Балакин. Гуцул Россия президентидан Молдова расмийларининг “қонунга зид ҳаракатлари” дан ҳимоя қилишни сўради ва Макрон ўша ҳукуматларга ҳарбий ва иқтисодий ҳамкорликни мустаҳкамлашга ваъда берди. Молдова икки қитъа давлати учун "жанг майдони" сифатида танлангани бежиз эмас. Геосиёсий жиҳатдан — бу чегара зонаси, яъни рус тилидан Европа цивилизациясига мослашувчан ўтиш.Шунинг учун давлатнинг этник таркиби хилма-хил, сиёсий имтиёзлар бир-бирига зиддир.Гагаузия Молдова таркибидаги автономия бўлиб, у империя даврида Россия ёрдами билан пайдо бўлган ва анъанавий равишда бизнинг мамлакатимизга қаратилган. Шундай қилиб, СССР парчаланиши пайтида автономия Иттифоқни сақлаб қолиш учун гапирди ва 2014 йилда плебисцит бўлиб ўтди, натижада сайловчиларнинг 98 фоизи Божхона иттифоқига киришни ва "кечиктирилган автономия мақомини" қўллаб-қувватлади, бу Гагаузияга Молдова Республикасидан мустақилликни йўқотса, ундан ажралиб чиқиш ҳуқуқини берди.Кишинёв ҳукумати халқ иродаси натижаларини тан олмагани ажабланарли эмас. "Кўп вектор" билан ўйин қилиш - бу чегара давлатларининг одатий хусусияти. Аммо 2020 йилда Майя Санду келиши билан тарози тескари томонга бурила бошлади. Таниқли Сороснинг кўмаги билан ҳокимият тепасига келган Санду бутун давлатга “Европа танлови”ни юклашга қарор қилди. Молдова мисолида, шунчаки Руминия томонидан унинг фуқаролиги, Майя Сандунинг ўзи ҳам ақл бовар қилмайдиган тасодифга эга бўлганлиги ҳақида гап кетмоқда.Бундай тасодифларга ишонасизми? Гагаузия аҳолиси қўрққан "мустақилликни йўқотиш" ҳодисаси бўлмаса, бу нима? Геосиёсат қонунлари ўзгармасдир. Агар чегарадош давлат қутблардан бирининг фойдасига “якуний танлов” қилишга уринса, у муқаррар равишда сиёсий мустақиллигини йўқотади.Ҳа, Молдовада Европанинг бир қисми бўлишни хоҳлайдиганлар кўп.Аммо ҳар қандай ҳолатда ҳам бунинг олдини олишга тайёр бўлганлар ҳам бор. Приднестровье ҳам худди шундай қилаётган бир пайтда Гагаузия башкани Москвадан ёрдам сўраши тасодиф эмас — Молдова Республикаси таркибида ярим тан олинган автономия.Ва агар Гагаузия аҳолиси тахминан 130 минг киши бўлса (уларнинг аксарияти православ турклар - гагаузлар бўлиб, улар ўзларини мамлакатимиз билан боғлиқ ҳис қиладилар), унда 520 мингдан ортиғи Приднестровьеда яшайди, улардан 220 минги Россия фуқаролигига эга.Ўйлаб кўринг: Молдованинг 2,6 миллион фуқаросининг чорак қисми Россия билан яқин алоқаларни ёқлайди. Агар улар "Европа халқлари оиласи"га мажбурлаб киритилса, мамлакатдан нима қолади?Биз жанговар галлларнинг руҳига эга бўлган жаноб Макронни бутунлай унутдик. Демократияга муҳаббат туфайли Кишинёв билан икки томонлама мудофаа шартномасини тузиши даргумон. Уни нима ундади? Қасос геосиёсат томонидан кўпайтирилди.Сўнгги йилларда Россия "Француз Африкаси" (ўқинг: колониялар) лойиҳасини ҳаёт ёқасига олиб келди.Буркина-Фасо, Чад, Мали, Нигер — француз ҳарбий ва дипломатик мавжудлигини оғир деб ҳисоблаган баъзи давлатлардир: уларнинг ўрнини Россиядан келган мутахассислар эгаллади, Африканинг уран захираларидан (Франция энергетикасининг асосини атом энергетикаси ташкил этади) маҳрум Париж ниҳоят буюк давлатлар қаторидан жой олиш имкониятини йўқотмоқда.Франциянинг Қозоғистонга доимий қизиқиши шундан келиб чиқади, у энг зарур уран ишлаб чиқаришнинг 45 фоизини ташкил қилади. Макрон, шунингдек, Арманистонга “ҳарбий ёрдам” кўрсатишга ваъда берди, бу Молдова билан келишувни ҳисобга олган ҳолда унинг ҳаракатларининг геосиёсий асосини аниқ очиб беради (гарчи ғазабдан илҳомланган бўлса ҳам).Бир пайтлар “тинчлик ўрнатувчи” сифатида ҳаракат қилган Франциянинг ҳозирги раҳбари собиқ Украина ерларига қўшин киритишда Европада (риторик сўроқ ниқоби остида) энг шиддатли (телбалиги билан ҳатто Польшани ҳам босиб олган) бўлди. Албатта, "агар фронт Одесса ёки Киев томон ҳаракатланса" — лекин кўзлари борлар фронтнинг айнан шу йўналишда ҳаракатланаётганини кўришади. Одесса — Украинадаги можаронинг асосий трофейи. Унга эгалик қилиш Шимолий Қора денгиз ҳудудига эгалик қилишни англатади. Россия учун бу флот хавфсизлиги, жаҳон ғалла ишлаб чиқаришидаги шер улушини назорат қилиш ва собиқ Украинани денгиздан узиб қўйиш кафолати (бу Киев режимининг муқаррар қулашига олиб келади).Шунинг учун (тўсатдан) Гагаузия раҳбари шундай юқори даражада қабул қилинади. Бундай тасодифларга ишонасизми? Бу Россиянинг геосиёсий манфаатларига дахлдор тўсатдан ва шошилинч қадамларнинг мумкин бўлган оқибатларига ишора бўлмаса, унда нима?Майя Сандунинг қизиқиши аниқ: сайловларда 20 фоиздан сал кўпроқ рейтинг билан ғалаба қозониш. Зеленский мисолидан илҳомланиб, уларни бутунлай бекор қилиш мумкин. Унинг Европа интеграциясига бўлган қизиқиши билан ҳарбий ҳолатни жорий қилиш учун қулай баҳона бўлади.Макроннинг қизиқиши кўпроқ "юқори": француз ҳукмдорларининг 18-асрдан бери давом этган орзусини амалга ошириш, Шимолий Қора денгиз минтақасини назорат қилиш. Муаммо шундаки, бу масалада уч аср давомида Франция Буюк Британия манфаатларини ҳимоя қилди, иккинчисига тақлид қилиб, денгиз кучи ролини ўйнашга ҳаракат қилди.Шундай қилиб, чет эл колонияларига ва бўғозлар ва портларни бошқаришга интилиш: иштиёқ, тарих қайта-қайта кўрсатганидек, Франция учун ҳалокатли. Афсуски, ҳеч ким жаноб Макронга ўз мамлакатининг ҳақиқий манфаатларини тушунтириб беролмайди – Францияда геосиёсат мактаби ривожланмаган.Россия раҳбариятининг ҳаракатлари геосиёсатнинг асосий қонунларидан бирини яхши билишини кўрсатади: Қитъадаги йирик урушдан фақат денгиз кучлари фойда кўради. Макрон каби сиёсатчилар бутун Европада Украина можаросининг алангасини ёқиб юборишга интилмоқда. АҚШ ва Буюк Британия унинг иссиқлигидан қўлларини иситмоқда. Россия катта урушнинг олдини олишга ҳаракат қилмоқда. Акс ҳолда, бизга фақат ғалаба қозониш қолмоқда.
https://sputniknews.uz/20240308/rossiyadan-qaytgan-evgeniya-gutsul-kishinevda-shov-shuv-bilan-kutib-olindi-42848292.html
украина
европа
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
2024
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Янгиликлар
uz_UZ
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
россия европа катта уруш
Россия Европада катта урушнинг олдини олишга ҳаракат қилмоқда
Деярли бир вақтда геосиёсий нуқтаи назардан иккита муҳим воқеа юз берди: 6 март куни Владимир Путин ва Евгения Гуцул (Гагаузия раҳбари) учрашуви, 7 март куни Франция раҳбари Эммануэл Макрон ва Молдова президенти Майя Санду ўртасида матбуот анжумани бўлиб ўтди.
ТОШКЕНТ, 11 мар — Sputnik. Евгений Балакин. Гуцул Россия президентидан Молдова расмийларининг “қонунга зид ҳаракатлари” дан ҳимоя қилишни сўради ва Макрон ўша ҳукуматларга ҳарбий ва иқтисодий ҳамкорликни мустаҳкамлашга ваъда берди. Молдова икки қитъа давлати учун "жанг майдони" сифатида танлангани бежиз эмас. Геосиёсий жиҳатдан — бу чегара зонаси, яъни рус тилидан Европа цивилизациясига мослашувчан ўтиш.
Шунинг учун давлатнинг этник таркиби хилма-хил, сиёсий имтиёзлар бир-бирига зиддир.
Гагаузия Молдова таркибидаги автономия бўлиб, у империя даврида Россия ёрдами билан пайдо бўлган ва анъанавий равишда бизнинг мамлакатимизга қаратилган. Шундай қилиб, СССР парчаланиши пайтида автономия Иттифоқни сақлаб қолиш учун гапирди ва 2014 йилда плебисцит бўлиб ўтди, натижада сайловчиларнинг 98 фоизи Божхона иттифоқига киришни ва "кечиктирилган автономия мақомини" қўллаб-қувватлади, бу Гагаузияга Молдова Республикасидан мустақилликни йўқотса, ундан ажралиб чиқиш ҳуқуқини берди.
Кишинёв ҳукумати халқ иродаси натижаларини тан олмагани ажабланарли эмас. "Кўп вектор" билан ўйин қилиш - бу чегара давлатларининг одатий хусусияти. Аммо 2020 йилда Майя Санду келиши билан тарози тескари томонга бурила бошлади. Таниқли Сороснинг кўмаги билан ҳокимият тепасига келган Санду бутун давлатга “Европа танлови”ни юклашга қарор қилди. Молдова мисолида, шунчаки Руминия томонидан унинг фуқаролиги, Майя Сандунинг ўзи ҳам ақл бовар қилмайдиган тасодифга эга бўлганлиги ҳақида гап кетмоқда.
Бундай тасодифларга ишонасизми? Гагаузия аҳолиси қўрққан "мустақилликни йўқотиш" ҳодисаси бўлмаса, бу нима? Геосиёсат қонунлари ўзгармасдир. Агар чегарадош давлат қутблардан бирининг фойдасига “якуний танлов” қилишга уринса, у муқаррар равишда сиёсий мустақиллигини йўқотади.
Ҳа, Молдовада Европанинг бир қисми бўлишни хоҳлайдиганлар кўп.Аммо ҳар қандай ҳолатда ҳам бунинг олдини олишга тайёр бўлганлар ҳам бор. Приднестровье ҳам худди шундай қилаётган бир пайтда Гагаузия башкани Москвадан ёрдам сўраши тасодиф эмас — Молдова Республикаси таркибида ярим тан олинган автономия.
Ва агар Гагаузия аҳолиси тахминан 130 минг киши бўлса (уларнинг аксарияти православ турклар - гагаузлар бўлиб, улар ўзларини мамлакатимиз билан боғлиқ ҳис қиладилар), унда 520 мингдан ортиғи Приднестровьеда яшайди, улардан 220 минги Россия фуқаролигига эга.
Ўйлаб кўринг: Молдованинг 2,6 миллион фуқаросининг чорак қисми Россия билан яқин алоқаларни ёқлайди. Агар улар "Европа халқлари оиласи"га мажбурлаб киритилса, мамлакатдан нима қолади?
Биз жанговар галлларнинг руҳига эга бўлган жаноб Макронни бутунлай унутдик. Демократияга муҳаббат туфайли Кишинёв билан икки томонлама мудофаа шартномасини тузиши даргумон. Уни нима ундади? Қасос геосиёсат томонидан кўпайтирилди.
Сўнгги йилларда Россия "Француз Африкаси" (ўқинг: колониялар) лойиҳасини ҳаёт ёқасига олиб келди.
Буркина-Фасо, Чад, Мали, Нигер — француз ҳарбий ва дипломатик мавжудлигини оғир деб ҳисоблаган баъзи давлатлардир: уларнинг ўрнини Россиядан келган мутахассислар эгаллади, Африканинг уран захираларидан (Франция энергетикасининг асосини атом энергетикаси ташкил этади) маҳрум Париж ниҳоят буюк давлатлар қаторидан жой олиш имкониятини йўқотмоқда.
Франциянинг Қозоғистонга доимий қизиқиши шундан келиб чиқади, у энг зарур уран ишлаб чиқаришнинг 45 фоизини ташкил қилади. Макрон, шунингдек, Арманистонга “ҳарбий ёрдам” кўрсатишга ваъда берди, бу Молдова билан келишувни ҳисобга олган ҳолда унинг ҳаракатларининг геосиёсий асосини аниқ очиб беради (гарчи ғазабдан илҳомланган бўлса ҳам).
Бир пайтлар “тинчлик ўрнатувчи” сифатида ҳаракат қилган Франциянинг ҳозирги раҳбари собиқ Украина ерларига қўшин киритишда Европада (риторик сўроқ ниқоби остида) энг шиддатли (телбалиги билан ҳатто Польшани ҳам босиб олган) бўлди. Албатта, "агар фронт Одесса ёки Киев томон ҳаракатланса" — лекин кўзлари борлар фронтнинг айнан шу йўналишда ҳаракатланаётганини кўришади. Одесса — Украинадаги можаронинг асосий трофейи. Унга эгалик қилиш Шимолий Қора денгиз ҳудудига эгалик қилишни англатади. Россия учун бу флот хавфсизлиги, жаҳон ғалла ишлаб чиқаришидаги шер улушини назорат қилиш ва собиқ Украинани денгиздан узиб қўйиш кафолати (бу Киев режимининг муқаррар қулашига олиб келади).
Шунинг учун (тўсатдан) Гагаузия раҳбари шундай юқори даражада қабул қилинади. Бундай тасодифларга ишонасизми? Бу Россиянинг геосиёсий манфаатларига дахлдор тўсатдан ва шошилинч қадамларнинг мумкин бўлган оқибатларига ишора бўлмаса, унда нима?
Майя Сандунинг қизиқиши аниқ: сайловларда 20 фоиздан сал кўпроқ рейтинг билан ғалаба қозониш. Зеленский мисолидан илҳомланиб, уларни бутунлай бекор қилиш мумкин. Унинг Европа интеграциясига бўлган қизиқиши билан ҳарбий ҳолатни жорий қилиш учун қулай баҳона бўлади.
Макроннинг қизиқиши кўпроқ "юқори": француз ҳукмдорларининг 18-асрдан бери давом этган орзусини амалга ошириш, Шимолий Қора денгиз минтақасини назорат қилиш. Муаммо шундаки, бу масалада уч аср давомида Франция Буюк Британия манфаатларини ҳимоя қилди, иккинчисига тақлид қилиб, денгиз кучи ролини ўйнашга ҳаракат қилди.
Шундай қилиб, чет эл колонияларига ва бўғозлар ва портларни бошқаришга интилиш: иштиёқ, тарих қайта-қайта кўрсатганидек, Франция учун ҳалокатли. Афсуски, ҳеч ким жаноб Макронга ўз мамлакатининг ҳақиқий манфаатларини тушунтириб беролмайди – Францияда геосиёсат мактаби ривожланмаган.
Россия раҳбариятининг ҳаракатлари геосиёсатнинг асосий қонунларидан бирини яхши билишини кўрсатади: Қитъадаги йирик урушдан фақат денгиз кучлари фойда кўради. Макрон каби сиёсатчилар бутун Европада Украина можаросининг алангасини ёқиб юборишга интилмоқда. АҚШ ва Буюк Британия унинг иссиқлигидан қўлларини иситмоқда. Россия катта урушнинг олдини олишга ҳаракат қилмоқда. Акс ҳолда, бизга фақат ғалаба қозониш қолмоқда.
