ТОШКЕНТ, 4 сен – Sputnik. Ўзбекистон биринчи президенти Ислом Каримов ўз васиятига биноан Самарқандда, қадимий Ҳазрат Ҳизр масжиди ёнига дафн этилган. Ислом Каримов мақбараси қурилишида бевосита иштирок этган Лола Каримова-Тиллаева мақбара қурилиши ҳақида қуйидагиларни сўзлаб берди.
“Отам қабрлари устига бунёд этилган мақбаранинг барпо этилиши ҳақида сўзлаб бермоқчиман.Қадимий Ҳазрат Хизр масжиди ЮНЕСКО ҳимоясида бўлганлиги учун, менинг олдимда, Ўзбекистоннинг ЮНЕСКОдаги доимий вакили сифатида, мақбара барча меъёрларга жавоб берган ҳолда қурилиши зарурлиги вазифаси турар эди.
Мақбарани лойиҳалаш ва қуриш жараёнида янги обида меъморий ечими Ҳазрати Хизр масжидига уйғун бўлишига, шу билан бирга, ЮНЕСКО бутунжаҳон мерос объекти тарихий кўринишини сақлаб қолишга алоҳида эътибор қаратилди.
Баландлиги 7,55 метр бўлган иншоотнинг гумбази Ҳазрати Хизр масжиди каби қиррадор сирли кошинлар билан қопланган. Мақбара пештоқини безашда эса ранго-ранг бўртма кошиндан фойдаланилган. Иншоотнинг қуйи қисми тўқ яшил мармар, юқориси эса ўйма сополдан ишланган ироқи услубидаги белбоғ билан зийнатланган.
Мақбарага жануби-шарқий томондан кирилади. Обида эшиги устига Қуръони карим ояти араб тилида, сулс хатида нафис нақшу нигор уйғунлигида битилган. Оятнинг таржимаси бундай: “(Уларга) раҳмли Парвардигорлари томонидан салом (айтилур) (“Ёсин” cураси, 58-оят).
Мақбаранинг орқа девори аркасига “Шуаро” сурасининг 109-ояти битилган.
Икки табақали эшикка Самарқанд ёғоч ўймакор усталари усулида Қусам ибн Аббос мақбарасидаги каби уч сатҳли нақш солинган. Пештоқлар марказидаги аркаларни ҳандасавий нақшли мармар панжаралар безаб турибди. Ички томондан эса уч қаватли шаффоф ойна ўрнатилган. Бу эса мақбара ичига ёруғликнинг бир маромда тушишини таъминлайди.
Мақбаранинг ички қисми анъанавий усулда безатилган. Иншоотнинг тўртала томонидаги ярим метрли ўйиқ меъморий шакллар унга айрича кўркамлик бахш этган. Пештоқ аркалари орасидаги мўъжаз қуббаларга кундал услубидаги нақшу нигор ва зар билан жило берилган. Гумбаз ости айланасига кўрк бағишлаган ироқи услубидаги белбоғ XIV-XVIII аср Самарқанд ва Бухоро меъморчилигида кенг қўлланганини айтиш жоиз.
Иншоот ички қисмини безашда Ҳиндистон, Хитой ва бошқа мамлакатлардан келтирилган турфа рангдаги тошлар қадалган оқ мармар истифода этилган. Ёруғлик туйнуклари теграси “гулдаста” деб аталган устунчалар билан ўралган. Деворнинг пастки қисмига оч яшил рангли ақиқ ва гириҳ услубидаги мураккаб қирқма ҳандасавий нақшлар зийнат бериб турибди.
Марказий аркага сулс ва куфий хатида Қуръони каримнинг “Нажм”, “Анъом”, “Шўро”, “Фотир” сураларидан оятлар битилган бўлиб, улар зар билан қопланган. Арка туйнукларини безашда эса ислимий услубидаги қирқма нақшлар ва турфа рангдаги қимматли табиий тошлардан фойдаланилган.
Гумбазнинг ички қисми кундал услубидаги нақшу нигор ва зар билан зийнатланган. Обиданинг ички ва ташқи безагига оид ҳар бир бадиий элемент Ўрта Осиё ва Самарқанд анъанавий мактаб ва услубларига таянилган ҳолда махсус ишланган.
Мақбара ўртасидаги қабр тоши ақиқдан бўлиб, унинг теграсида Қуръон оятлари ва Амир Темур ҳамда Темурийлар даврига оид ёзувлар битилган.
Меъморий мажмуани бунёд этишда кўрсатилган ёрдам учун Биринчи Президент беваси – ойим Татьяна Акбаровна Каримовага, Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Миромонович Мирзиёевга, Маданият вазирлиги ҳузуридаги Маданий мерос объектларини муҳофаза қилиш ва улардан фойдаланиш бош бошқармасига, ЮНЕСКОнинг Бутунжаҳон мероси марказига ҳамда Ёдгорликлар ва тарихий масканларни муҳофаза қилиш бўйича халқаро кенгашга (ИКОМОС) ўз миннатдорлигимни изҳор этаман.
Отамнинг мақбараларини барпо этишда иштирок этган барча инсонларга, меъмор ва қурувчиларга самимий ташаккуримни билдираман”, — дейилган Лола Каримова-Тиллаева хабарида.
Эслатиб ўтамиз, Самарқанддаги Ислом Каримов хотира мажмуаси 2017 йилнинг 2 сентябрь куни очилган эди. Ўзбекистон биринчи президенти Ислом Абдуғаниевич Каримов Ўзбекистонга 25 йилдан ортиқ раҳбарлик қилган.
