Ўзбекистон мактабларида туркий халқлар тарихи бўйича дарслар ўтилади
14:35 10.12.2021 (янгиланди: 18:35 05.04.2023)
© Алтайский государственный университет
Oбуна бўлиш
Олтой давлат университети (АлтГУ)нинг “Катта Олтой” олтойшунослик ва туркшунослик илмий-таълим маркази мутахассислари ва бошқа мамлакатлардан келган мутахассислар томонидан Ўзбекистон ўқитувчилари учун услубий қўлланмалар ишлаб чиқилди.
Улар ёрдамида янги ўқув йилида мактабларда туркий халқлар тарихидан факультатив дарслар ташкил этилади. Ўқувчилар Ўзбекистон, Қозоғистон, Қирғизистон ва туркий дунёнинг бошқа мамлакатлари тарихи, маданияти, иқтисодиёти ва бошқа ривожланиш векторларини батафсил ўрганиш учун ўнта курсдан бирини танлайдилар. Бу ҳақда курслар муаллифлари хабар берди.
Экспертларнинг сўзларига кўра, Марказий Осиёнинг Ўзбекистон, Қозоғистон, Қирғизистон давлатлари турк-мўғул дунёсининг кўп асрлик тарихий, маданий илдизлари ва анъаналари билан боғланган, уларни асраб-авайлаш ва келажак авлодга етказиш зарур.
“Катта Олтой” олтойшунослик ва туркшунослик тадқиқотлар маркази олимлари, шунингдек, бошқа мамлакатлардан келган мутахассислар Ўзбекистон мактаблари ўқитувчилари учун услубий кўрсатмалар ишлаб чиқди. Унинг ёрдамида ўқитувчилар ўлкашунослик бўйича дарслар ташкил этишлари мумкин бўлади. Ўқувчилар ўнта мавзудан исталган бирини танлаши мумкин: ўлкашунослик, санъат, достон, география, ижтимоий тармоқларда мулоқот маданияти ва бошқалар.
"Ишнинг умумий маданий мазмунини алоҳида таъкидлаб ўтиш лозим. Унда турли соҳалардан жабҳалар ва билимлар асослари киритилган: санъат, жаҳон тарихи, экология географияси, ижтимоий медиа коммуникациялари ва бошқа соҳалардаги билимларнинг муҳим жиҳатлари ва асослари мавжуд", - дейди педагогика фанлари доктори, Ўзбек-Фин институти доценти Шоҳида Тайлянова.
Мутахассиснинг фикрича, барча материаллар муҳим таркибий қисмларни ўз ичига олади: тушунчалар, қонунлар, назариялар, маросимлар тавсифи, матн ва бадиий асарлар. Миллатлараро мулоқот маданияти бўйича машғулотларда мактаб ўқувчилари ижтимоий тармоқларда ўзини тутиш қоидалари билан танишадилар, фейк хабарларни ҳақиқий янгиликлардан фарқлашни ўрганадилар ва медиа хавфсизлиги асосларини ўрганадилар. “Марказий Осиё халқлари санъати” дастурида КаттаОлтойнинг “Ипак чўтка – Торко-чачак”, “Камир ботир – Хамирдан ясалган Ботир”, “Гулчечек” ва бошқа афсона ва эртаклари тақдим этилади.
“Маданий-тарихий ва экологик-географик йўналишлар бўйича билим, кўникма ва малакаларни кенгайтиришни назарда тутувчи гуманитар ва ижтимоий-иқтисодий йўналиш курслари алоҳида қизиқиш уйғотади”, – дейди Халқ таълими вазирлиги Хоразм вилояти ҳудудий бошқармаси бошлиғи биринчи ўринбосари Қаҳрамон Зарипов.
Факультативларда ўқувчилар тадқиқот олиб бориш ва лойиҳалар яратиш, жамоабўлиб ишлаш, ўз нуқтаи назарини аниқ ва мантиқий баён этиш, фактларни ўй-хаёллардан ажратишни ўрганадилар.
Ўқувчининг назарий ва ижодий фаолиятини амалга ошириш учун виртуал ҳақиқат, геймификация ва сунъий интеллект қўлланилади. Бундан ташқари, ҳар бир дастурда ўқитувчилар мактаб ўқувчиларига қўшимча адабиёт ва интернет манбалар рўйхатини беради.
Ишлаб чиқилган дастурлар 11-синфларга мўлжалланган. Курсни ўргатувчи ўқитувчилар нафақат тайёр дарс режасини, балки мутахассислардан муҳим тавсияларни ҳам олдилар: ўқувчиларнинг қобилиятини, ижодий ва интеллектуал салоҳиятини ривожлантириш учун мақбул шарт-шароитларни қандай яратиш, шунингдек, қайси майдонда ташкил этиш бўйича ва ўқувчилар ўзларини қулай ҳис қилишлари ва янги билимларни олиш. Бундан ташқари, ҳужжатда уй вазифалари, мустақил иш ва назорат материаллари учун тайёр топшириқлар мавжуд.
“Таклиф этилган топшириқлар ва машқлар тизими тизимли-фаолият ёндашувига асосланади, бунда талаба билимни тугалланган шаклда эмас, балки янги билимларни кашф этишга” қаратилган мустақил фаолият жараёнида қабул қилади. Бу Ўзбекистондаги таълим жараёни учун айниқса муҳим, унинг асосий парадигмаси мустақил фикрлаш, ташкилотчилик қобилияти ва амалий тажрибани ўзлаштиришдан иборат”, — деди Зарипов.
Ўқитувчиларга янги фанлар билан шуғулланишни осонлаштириш мақсадида АлтДУда улар учун уч кунлик онлайн курслар ташкил этилди.
