https://sputniknews.uz/20211216/aqsh-moskva-va-pekinga-saboq-berdi-21817115.html
АҚШ Москва ва Пекинга сабоқ берди
АҚШ Москва ва Пекинга сабоқ берди
Sputnik Ўзбекистон
Россия ва Хитой ўртасидаги муносабатлар иттифоқчилик даражасидан ошиб кетди, деди Си Цзиньпин Владимир Путин билан кеча бўлиб ўтган музокарада.
2021-12-16T16:30+0500
2021-12-16T16:30+0500
2023-04-05T18:35+0500
колумнистлар
ақш
хитой
россия
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/846/66/8466664_0:191:2961:1856_1920x0_80_0_0_f8699936858ef329d33e622d7cc88b5d.jpg
Учрашув видеоконференсия форматида ўтган бўлса-да, у тўлақонли деб ҳисобланмоқда – чунки Хитой етакчиси бу икки давлат раҳбарларининг 2013 йилдан бери (яъни, Си Цзиньпин иқтидорга келганидан бери) 37-шахсан учрашув бўлганини таъкидлади.Агар коронавирус бўлмаганида, ҳисоб аллақачон элликдан ошган бўларди, чунки Си ва Путин охирги марта 2019 йилнинг ноябрида қўл бериб кўришган, бунгача эса улар йилига бир неча марта учрашишган. Бироқ, тез орада лидерлар кўришади: феврал ойи бошида Путин Пекинга ташриф буюради.Нафақат Жорж Буш, балки Америка элитасининг аксарияти Хитой глобаллашувда иккинчи даражали ролга рози бўлади, Россия эса ёқимсиз, аммо минтақавий держава бўлади ва энг муҳими, Москва-Вашингтон-Пекин учбурчаги биринчи навбатда Америка таъсири остида шаклланади, деб ҳисоблаганди. Аммо 13 йил ўтгач, биз дунёнинг америкалик стратегларнинг бошида бўлганидан бутунлай бошқача манзарасини кўрамиз.Йўқ, Россия ва Хитой расмий равишда ҳарбий-сиёсий иттифоқ тузмади, лекин уларнинг муносабатлари ҳақиқатан ҳам иттифоқдош муносабатлардан ошиб кета бошлади.Ғарб англо-саксонларга қарамлигига асосланади, Россия ва Хитой ўртасидаги муносабатларда тенглик ва умумий манфаатлар муҳим рол ўйнайди. Бундан ташқари, манфаат ҳам миллий (ўз мамлакатини ва унинг дунёдаги мавқеини мустаҳкамлаш) ҳам глобал - янги дунё тартибини, Атлантика лойиҳаси харобаларида яратилаётган янги тизимни қуриш.Вайроналар том маънода бўлиб қолмаслиги учун, яъни муваффақиятсиз (лекин буни тан олишни истамаган) англо-саксон гегемониясининг қулаши глобал тартибсизликка олиб келмади, Хитой ва Россияга зарар келтирмади ва кучли рус-хитой тизим керак. Москва ва Пекиннинг янада яқинлашув фойдасига стратегик танлови нафақат аён: бу муқаррар. Икки давлат ўртасидаги муносабатларга ҳеч қандай ташқи кучлар таъсир ўтказа олмайди ва бу аллақачон тушунилган бўлса-да, энди яна бир бор таъкидлаб ўтишнинг ортиқча бўлмасди. Россия ва Хитой ўртасидаги савдо операцияларига хизмат кўрсатиш учун учинчи давлатлар таъсир кўрсата олмайдиган мустақил молиявий инфратузилмани яратиш зарурлиги тўғрисидаги баёнотлар, ўз-ўзидан муҳим босқичдир.Дарҳақиқат, Путин яқинда “айрим Ғарб ҳамкорлари очиқчасига Москва ва Пекин ўртасида пона қоқишга уринаётганини” эслатиб, Хитой ва Россия бу каби уринишларга жавоб бериш бўйича ҳамкорликни кенгайтириш ва халқаро майдонда қадамларни мувофиқлаштириш орқали жавоб беришини таъкидлади.Яъни, сиз бизни қанчалик кўп аралаштирмоқчи бўлсангиз, биз шунчалик уйғун ҳаракат қиламиз. Айтганча, Путиннинг бу гапи Си ва Байден видео саммитидан бир неча кун ўтиб янгради ва бир ҳафта олдин Байден Путин билан видеомулоқот ўтказди. Америкаликларнинг ўйини ҳеч кимга сир эмас: Вашингтон ҳали ҳам Москва ва Пекин ўртасидаги иттифоқни заифлаштириш учун вақтни орқага қайтаришга ва Россия-Хитой қарама-қаршиликлари оловини ёқишга умид қилмоқда.Россия ва Хитой икки буюк қўшни державалар сифатида, табиийки, муайян соҳа ва минтақаларда ҳам рақобат, ҳам мунозарали масалаларга эга, аммо Путин ва Си америкаликларга ҳатто келишмовчиликлар устида ўйнаш имкониятини бермаслик кераклигини жуда яхши тушунишади, уларга ёриқларни бутунлай бузилишга айлантиришга йўл қўймаслик керак. Ставкалар ҳар қачонгидан ҳам юқори ва Москва ва Пекин 1960-йиллардаги хатони такрорлашга ҳақли эмас.Ҳа, тарихни ўзгаритиб бўлмайди, лекин ўз хатосидан сабоқ олиш мумкин. Россия ва Хитой муносабатларимизнинг яқин тарихидан яхши сабоқ олди ва энди Атлантика ўйинчиларининг бетартиб ҳаракатини томоша қилишлари мумкин. Улар ҳайрон бўлмоқда – қандай бўлиши мумкин? ўн йил олдин ҳаммаси шу қадар аён эдику: Россия энди глобал ўйинчи эмас (ҳатто Путинга Кремлга қайтмаслик тавсия қилинган), Хитой эртами кечми Катта иккиликдаги кичик шерик ролига рози бўлади, Россия-Хитой иттифоқи барқарор бўлиши мумкин эмас, чунки Москва ва Пекин ўртасида жуда кўп қарама-қаршиликлар мавжуд ва улар бир-бирига ишонмайдилар. Буларнинг ҳаммаси қаерга кетди?Мағлубиятга учраган одамга ўз мағлубиятини тан олиш ҳар доим қийин, айниқса у ҳали расмий тан олинмаган бўлса, у ҳали ҳам давом этмоқда. АҚШнинг қулаши жараёни (Атлантика лойиҳаси) йиллар билан эмас, балки ўнлаб йиллар билан ўлчанади ва ҳозиргача улар Хитой ва Россияга, жумладан Тайван ва Украина каби провокацион босим ўтказишнинг кўплаб усулларига эга. Аммо стратегик жиҳатдан атлантикачилар аллақачон мағлуб бўлишди - ва буни нафақат Москва ва Пекинда англаб етди. Руслар ва хитойликлар бу лаҳзани яқинлаштириш ва нарсаларни ўз номи билан чақиришда бошқаларга қараганда фаолроқ.
хитой
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
2021
Пётр Акопов
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/1392/76/13927642_0:1:98:99_100x100_80_0_0_00c551183c830fa4010e178dbf4136ec.jpg
Пётр Акопов
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/1392/76/13927642_0:1:98:99_100x100_80_0_0_00c551183c830fa4010e178dbf4136ec.jpg
Янгиликлар
uz_UZ
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Пётр Акопов
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/1392/76/13927642_0:1:98:99_100x100_80_0_0_00c551183c830fa4010e178dbf4136ec.jpg
россия путин москва пекин - ақш сабоқлари
россия путин москва пекин - ақш сабоқлари
АҚШ Москва ва Пекинга сабоқ берди
16:30 16.12.2021 (янгиланди: 18:35 05.04.2023) Россия ва Хитой ўртасидаги муносабатлар иттифоқчилик даражасидан ошиб кетди, деди Си Цзиньпин Владимир Путин билан кеча бўлиб ўтган музокарада.
Учрашув видеоконференсия форматида ўтган бўлса-да, у тўлақонли деб ҳисобланмоқда – чунки Хитой етакчиси бу икки давлат раҳбарларининг 2013 йилдан бери (яъни, Си Цзиньпин иқтидорга келганидан бери) 37-шахсан учрашув бўлганини таъкидлади.
Агар коронавирус бўлмаганида, ҳисоб аллақачон элликдан ошган бўларди, чунки Си ва Путин охирги марта 2019 йилнинг ноябрида қўл бериб кўришган, бунгача эса улар йилига бир неча марта учрашишган. Бироқ, тез орада лидерлар кўришади: феврал ойи бошида Путин Пекинга ташриф буюради.
АҚШ ва бошқа англосаксон давлатлари дипломатик даражада бойкот қилаётган музокаралар ҳам, Олимпиаданинг очилиш маросими ҳам. Ахир 2008 йилги Пекин ёзги Олимпия ўйинлари АҚШ президенти ташриф буюрган ягона хорижий Ўйин бўлди.
Нафақат Жорж Буш, балки Америка элитасининг аксарияти Хитой глобаллашувда иккинчи даражали ролга рози бўлади, Россия эса ёқимсиз, аммо минтақавий держава бўлади ва энг муҳими, Москва-Вашингтон-Пекин учбурчаги биринчи навбатда Америка таъсири остида шаклланади, деб ҳисоблаганди. Аммо 13 йил ўтгач, биз дунёнинг америкалик стратегларнинг бошида бўлганидан бутунлай бошқача манзарасини кўрамиз.
Йўқ, Россия ва Хитой расмий равишда ҳарбий-сиёсий иттифоқ тузмади, лекин уларнинг муносабатлари ҳақиқатан ҳам иттифоқдош муносабатлардан ошиб кета бошлади.
Ғарб англо-саксонларга қарамлигига асосланади, Россия ва Хитой ўртасидаги муносабатларда тенглик ва умумий манфаатлар муҳим рол ўйнайди. Бундан ташқари, манфаат ҳам миллий (ўз мамлакатини ва унинг дунёдаги мавқеини мустаҳкамлаш) ҳам глобал - янги дунё тартибини, Атлантика лойиҳаси харобаларида яратилаётган янги тизимни қуриш.
Вайроналар том маънода бўлиб қолмаслиги учун, яъни муваффақиятсиз (лекин буни тан олишни истамаган) англо-саксон гегемониясининг қулаши глобал тартибсизликка олиб келмади, Хитой ва Россияга зарар келтирмади ва кучли рус-хитой тизим керак. Москва ва Пекиннинг янада яқинлашув фойдасига стратегик танлови нафақат аён: бу муқаррар. Икки давлат ўртасидаги муносабатларга ҳеч қандай ташқи кучлар таъсир ўтказа олмайди ва бу аллақачон тушунилган бўлса-да, энди яна бир бор таъкидлаб ўтишнинг ортиқча бўлмасди. Россия ва Хитой ўртасидаги савдо операцияларига хизмат кўрсатиш учун учинчи давлатлар таъсир кўрсата олмайдиган мустақил молиявий инфратузилмани яратиш зарурлиги тўғрисидаги баёнотлар, ўз-ўзидан муҳим босқичдир.
Шу боис Си Цзиньпин суҳбатни икки давлат ўртасида низо келтириб чиқаришга уринишларга кескин қарши бўлган Путиннинг ҳаракатларига юксак баҳо беришдан бошлади.
Дарҳақиқат, Путин яқинда “айрим Ғарб ҳамкорлари очиқчасига Москва ва Пекин ўртасида пона қоқишга уринаётганини” эслатиб, Хитой ва Россия бу каби уринишларга жавоб бериш бўйича ҳамкорликни кенгайтириш ва халқаро майдонда қадамларни мувофиқлаштириш орқали жавоб беришини таъкидлади.
Яъни, сиз бизни қанчалик кўп аралаштирмоқчи бўлсангиз, биз шунчалик уйғун ҳаракат қиламиз. Айтганча, Путиннинг бу гапи Си ва Байден видео саммитидан бир неча кун ўтиб янгради ва бир ҳафта олдин Байден Путин билан видеомулоқот ўтказди. Америкаликларнинг ўйини ҳеч кимга сир эмас: Вашингтон ҳали ҳам Москва ва Пекин ўртасидаги иттифоқни заифлаштириш учун вақтни орқага қайтаришга ва Россия-Хитой қарама-қаршиликлари оловини ёқишга умид қилмоқда.
Россия ва Хитой икки буюк қўшни державалар сифатида, табиийки, муайян соҳа ва минтақаларда ҳам рақобат, ҳам мунозарали масалаларга эга, аммо Путин ва Си америкаликларга ҳатто келишмовчиликлар устида ўйнаш имкониятини бермаслик кераклигини жуда яхши тушунишади, уларга ёриқларни бутунлай бузилишга айлантиришга йўл қўймаслик керак. Ставкалар ҳар қачонгидан ҳам юқори ва Москва ва Пекин 1960-йиллардаги хатони такрорлашга ҳақли эмас.
Ўшанда ўзимиз иттифоқчилик муносабатларимизни буздик, 70 йилларда эса америкаликлар худди шу тарзда ҳаракат қилишни бошладилар. Агар 60-йилларнинг бошидаги жанжал бўлмаганида, нафақат ХХР (масалан, "маданий инқилоб" бўлмаган бўлар эди) ва СССР тақдири - бутун дунё тарихи бошқача йўлдан кетиши мумкин эди.
Ҳа, тарихни ўзгаритиб бўлмайди, лекин ўз хатосидан сабоқ олиш мумкин. Россия ва Хитой муносабатларимизнинг яқин тарихидан яхши сабоқ олди ва энди Атлантика ўйинчиларининг бетартиб ҳаракатини томоша қилишлари мумкин. Улар ҳайрон бўлмоқда – қандай бўлиши мумкин? ўн йил олдин ҳаммаси шу қадар аён эдику: Россия энди глобал ўйинчи эмас (ҳатто Путинга Кремлга қайтмаслик тавсия қилинган), Хитой эртами кечми Катта иккиликдаги кичик шерик ролига рози бўлади, Россия-Хитой иттифоқи барқарор бўлиши мумкин эмас, чунки Москва ва Пекин ўртасида жуда кўп қарама-қаршиликлар мавжуд ва улар бир-бирига ишонмайдилар. Буларнинг ҳаммаси қаерга кетди?
Мағлубиятга учраган одамга ўз мағлубиятини тан олиш ҳар доим қийин, айниқса у ҳали расмий тан олинмаган бўлса, у ҳали ҳам давом этмоқда. АҚШнинг қулаши жараёни (Атлантика лойиҳаси) йиллар билан эмас, балки ўнлаб йиллар билан ўлчанади ва ҳозиргача улар Хитой ва Россияга, жумладан Тайван ва Украина каби провокацион босим ўтказишнинг кўплаб усулларига эга. Аммо стратегик жиҳатдан атлантикачилар аллақачон мағлуб бўлишди - ва буни нафақат Москва ва Пекинда англаб етди. Руслар ва хитойликлар бу лаҳзани яқинлаштириш ва нарсаларни ўз номи билан чақиришда бошқаларга қараганда фаолроқ.
