https://sputniknews.uz/20211217/evropa-rossiyaga-tolashga-mahkum-qimmat-boladi-21832227.html
Европа Россияга тўлашга маҳкум: қиммат бўлади
Европа Россияга тўлашга маҳкум: қиммат бўлади
Sputnik Ўзбекистон
Дунёни қамраб олган узоқ чўзилган энергия ва молиявий инқироз мантиқий равишда кейинги босқичга ўтди, бунда етарли ресурсларга эга бўлган давлатлар дунё харитасини қайта тузишни бошлайди.
2021-12-17T18:00+0500
2021-12-17T18:00+0500
2023-04-05T18:35+0500
колумнистлар
ақш
европа
россия
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e5/03/19/17947526_0:320:3073:2048_1920x0_80_0_0_149f96de07f838f6e5a5c50b448997d9.jpg
Айтганча, бу танкар ва жанговар самолётлардан фойдаланмасдан амалга оширилади.АҚШ Энергетика маълумотлари бошқармасига (EIA) кўра, АҚШ келаси йил бошида Австралия ва Қатарни ортда қолдириб, суюлтирилган газ бўйича дунёнинг етакчи экспортчисига айланмоқчи.Декабр ойи ўрталарида энергия ресурслари нархи рекорд ўрнатишни тўхтатди, бироқ улар ўзларининг тарихий шоҳшупадан тушишга шошилмаяпти. Умуман Европада спот шартномалар бўйича минг куб метр табиий газ нархи 1400 $ атрофида тўхтади, айнан Германияда бир мегаватт-соат электр энергияси нархи 200 евродан ошиб кетди.Одатда Россия компаниялари таклиф қилинадиган энергия ресурсларини етказиб бериш бўйича узоқ муддатли шартномаларнинг фойдалилиги ва афзалликлари аниқ кўринади. Аммо йўқ, амалиёт шуни кўрсатадики, энергетиклар ва сиёсатчилар турли хил, кесишмайдиган дунёларда яшайдилар. Маълум бўлишича, Еврокомиссия яқин келажакда узоқ муддатли шартномалар тузишни тақиқлайди, аниқроғи, давлатлар ва давлат компаниялари 2049 йилга қадар уларни бутунлай тугатиш учун бундай товар-пул муносабатларидан аста-секин воз кечишга мажбур бўлади.Оммавий спот шартномалар ғояси дастлаб кенг жамоатчиликка бюджет харажатларини камайтириш воситаси сифатида тақдим этилган эди, чунки замонавий бозор назарияси бир марталик шартномалар монополияларнинг (Россия – деб ўқинг) шаклланишига йўл қўймайди ва ҳар доим нархни пасайишга олиб келади, деб таъкидлайди. Ўтган йил шуни кўрсатдики, ҳеч қандай қоида аксиома деб ҳисобланмайди, бироқ русофобияда Брюсселни энди тўхтатиб бўлмади.Ташқаридан бундай ҳодисалар ҳар доим ўз-ўзидан пайдо бўлган деб туюлади, лекин бундай эмас. Бозор ўйинчилари узоқ вақтдан бери бу жуда сиёсий ва иқтисодий жиҳатдан бемаъни схеманинг пайдо бўлишини кузатдилар. Ўз режаларини янги, дастлаб сезилмайдиган тенденциялар асосида тузишди.Америкаликларга тан бериш керак. Очиғи, Афғонистондан қочиб, ҳарбий ишлари унчалик яхши юришмаётган АҚШ глобал молиявий шамолдаги ўзгаришларни тўғри сезди. Албатта, геосиёсий жиҳатдан ҳам - жаҳон аренасида етарлича ресурсларга эга бўлган давларларгина салоҳиятли бўлади.2020 йилда АҚШ суюлтирилган газни экспорт қилувчи дунёдаги энг йирик учта давлат қаторига кирди. Бугунги кунда фақат Австралия ва Қатар олдинда, улар жорий йил бошидан буён чет элга 75,8 ва 73,4 млн тонна суюлтирилган газ сотди. Америкаликларнинг кўрсаткичи 66,5 млн тонна ёки 91 миллиард куб метрни ташкил этди, бу жуда кўп. Бундан ташқари, АҚШ яқин ойларда барча рақобатчиларни сиқиб чиқаришга тайёр.Луизиана штатида 5,2 млн тонна қувватга эга Sabine Pass заводининг олтинчи навбати ишга туширилди, шунингдек, 10 млн тонна қувватга эга Calcasieu Pass заводи ҳам фойдаланишга топширилади. Бундан ташқари, Федерал энергетика соҳасида тартибга солиш комиссияси (FERC) яқинда Техасдаги Corpus Christi заводида ишлаб чиқариш ҳажмини оширишни маъқуллади. Режаларда 2024 йилда ишга тушириш мўлжалланган бутунлай янги Golden Pass объектини қуриш акс этган.Кўриб турганимиздек, Вашингтон бу масалага жуда кенг қамровли ва пухталик билан ёндашди. Қўшимча янгилик сифатида яқинда Жо Байден томонидан имзоланган, Америка маблағларининг чет элда янги энергия корхоналари қурилишига сармоя киритилишига тўғридан-тўғри тақиқни ҳам эслатиб ўтишимиз мумкин.Бироқ, негадир у суюлтирилган газни қабул қилиш учун қайта газлаштириш терминалларига сармоя киритишни тақиқламайди, гарчи ҳар қандай эколог суюлтирилган газни ташиш ва айлантириш жараёнида метан сизиб чиқиши содир бўлади, бу атмосферага оддий газдан ўнлаб марта кўпроқ зарарли эканлигини айтади.Австралия ва Қатар бу борада нима деб ўйлашлари ҳозирча номаълум, аммо ҳеч ким шунчаки бозордаги улуши ва фойдаларидан воз кечмаслигига шубҳа йўқ.Бошқалар ҳам дунёда юзга келган вазиятдаги ўзгаришларни тушунишди. Масалан, Миср жаҳон даражасидаги ўйинчи либосини кийиб кўрмоқда. Яқин-яқингача унинг суюлтирилган газ лойиҳалари тўхтаб қолганди - аввалига Яқин Шарқда авж олган араб баҳори, кейинроқ Туркия билан қарама-қаршилик туфайли. Бироқ, бошқа куни Мисрнинг EGAS LNG компанияси йил охиригача барча тендер битимларини ёпгани маълум бўлди, яъни барча Миср суюлтирилган газини сотди. Энг бой углеводород заҳираларига эга минтақада энергия инқирози кузатилмоқда ва шу қадар оғирки, Ливан бош вазири яқинда Миср президентидан қўшимча газ етказиб беришни расман сўради, чунки мамлакат умумий энергия тақчиллигини бошдан кечирмоқда.Қоҳира экспортчи мақоми берадиган имтиёзларни жуда яхши тушунди ва бу мақсадга эришиш учун мисли кўрилмаган қадамлар ташлади. Ишлаб чиқаришни ошириш учун Миср Исроилдан газ сотиб олишни бошлади - хусусан, Исроилнинг Ашкелон портидан Мисрнинг Эл-Аришига газ қувури қурилди.Мисрликлар шу қадар киришдики, ҳозирда улар Кипр билан Мисрнинг суюлтириш терминалларига табиий газ келадиган бошқа автомобил йўлини қуриш бўйича музокаралар олиб бормоқда. Бироқ, ажабланарли жойи йўқ - талаб ва осмондаги нархлар таклифни келтириб чиқаради.Россия-чи, наҳотки, биз яна ҳамма нарсани ўтказиб юбордик?Бугунги суҳбатимиз бошига қайтсак, таъкидлаймизки, АҚШ Австралия ва Қатар каби Осиёни асосий бозор сифатида, саноат ва демографик жиҳатдан анъанавий равишда тез ўсиб бораётган сифатида кўради. Россияга Европа қолади, шунинг учун ўша русларга режадан ортиқча тўлашга мажбур бўлади. Сабаб ҳеч ким бошқа суюлтирилган газни Европага оммавий равишда олиб киришни режалаштирмагани учун.Тасдиқ сифатида янги фактни келтириш мумкин. “Cорал Фунгиа” газ ташувчи бир кун аввал Клайпеда портига етиб келди ва бир ҳафта ичида Литвага Россия ёқилғисининг иккинчи партиясини етказиб берди. Ўша Литвага, айни пайтда Болтиқбўйидаги икки қўшниси уни Россия ва Беларусдан электр энергияси транзитини тиклашга мажбурламоқда.Европа шунчаки мамлакатимиз билан ҳамкорлик қилишга маҳкум - ва у ҳозирги тенденцияларни ҳисобга олган ҳолдакамида бир томон учун фойдали бўлади.
европа
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
2021
Сергей Савчук
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/965/18/9651892_32:0:179:147_100x100_80_0_0_05fbcbbf454957c33a463c0efd300626.jpg
Сергей Савчук
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/965/18/9651892_32:0:179:147_100x100_80_0_0_05fbcbbf454957c33a463c0efd300626.jpg
Янгиликлар
uz_UZ
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Сергей Савчук
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/965/18/9651892_32:0:179:147_100x100_80_0_0_05fbcbbf454957c33a463c0efd300626.jpg
европа россияга тўлашга маҳкум: қиммат бўлади
европа россияга тўлашга маҳкум: қиммат бўлади
Европа Россияга тўлашга маҳкум: қиммат бўлади
18:00 17.12.2021 (янгиланди: 18:35 05.04.2023) Дунёни қамраб олган узоқ чўзилган энергия ва молиявий инқироз мантиқий равишда кейинги босқичга ўтди, бунда етарли ресурсларга эга бўлган давлатлар дунё харитасини қайта тузишни бошлайди.
Айтганча, бу танкар ва жанговар самолётлардан фойдаланмасдан амалга оширилади.
АҚШ Энергетика маълумотлари бошқармасига (EIA) кўра, АҚШ келаси йил бошида Австралия ва Қатарни ортда қолдириб, суюлтирилган газ бўйича дунёнинг етакчи экспортчисига айланмоқчи.
Бу режа масалан, гипертовушли ракета ва янги авлод ядро сув ости кемасининг қабул қилинишидан кам эмас – мана нима учун.
Декабр ойи ўрталарида энергия ресурслари нархи рекорд ўрнатишни тўхтатди, бироқ улар ўзларининг тарихий шоҳшупадан тушишга шошилмаяпти. Умуман Европада спот шартномалар бўйича минг куб метр табиий газ нархи 1400 $ атрофида тўхтади, айнан Германияда бир мегаватт-соат электр энергияси нархи 200 евродан ошиб кетди.
Одатда Россия компаниялари таклиф қилинадиган энергия ресурсларини етказиб бериш бўйича узоқ муддатли шартномаларнинг фойдалилиги ва афзалликлари аниқ кўринади. Аммо йўқ, амалиёт шуни кўрсатадики, энергетиклар ва сиёсатчилар турли хил, кесишмайдиган дунёларда яшайдилар. Маълум бўлишича, Еврокомиссия яқин келажакда узоқ муддатли шартномалар тузишни тақиқлайди, аниқроғи, давлатлар ва давлат компаниялари 2049 йилга қадар уларни бутунлай тугатиш учун бундай товар-пул муносабатларидан аста-секин воз кечишга мажбур бўлади.
Брюссел 2020 йил охиридаги маълумотларга қараганда Европа томонидан истеъмол қилинадиган табиий газнинг учдан бир қисмини таъминлайдиган Россияга зиён етказиш учун қилинаётганини ҳатто яширмаяпти.
Оммавий спот шартномалар ғояси дастлаб кенг жамоатчиликка бюджет харажатларини камайтириш воситаси сифатида тақдим этилган эди, чунки замонавий бозор назарияси бир марталик шартномалар монополияларнинг (Россия – деб ўқинг) шаклланишига йўл қўймайди ва ҳар доим нархни пасайишга олиб келади, деб таъкидлайди. Ўтган йил шуни кўрсатдики, ҳеч қандай қоида аксиома деб ҳисобланмайди, бироқ русофобияда Брюсселни энди тўхтатиб бўлмади.
Ташқаридан бундай ҳодисалар ҳар доим ўз-ўзидан пайдо бўлган деб туюлади, лекин бундай эмас. Бозор ўйинчилари узоқ вақтдан бери бу жуда сиёсий ва иқтисодий жиҳатдан бемаъни схеманинг пайдо бўлишини кузатдилар. Ўз режаларини янги, дастлаб сезилмайдиган тенденциялар асосида тузишди.
Америкаликларга тан бериш керак. Очиғи, Афғонистондан қочиб, ҳарбий ишлари унчалик яхши юришмаётган АҚШ глобал молиявий шамолдаги ўзгаришларни тўғри сезди. Албатта, геосиёсий жиҳатдан ҳам - жаҳон аренасида етарлича ресурсларга эга бўлган давларларгина салоҳиятли бўлади.
2020 йилда АҚШ суюлтирилган газни экспорт қилувчи дунёдаги энг йирик учта давлат қаторига кирди. Бугунги кунда фақат Австралия ва Қатар олдинда, улар жорий йил бошидан буён чет элга 75,8 ва 73,4 млн тонна суюлтирилган газ сотди. Америкаликларнинг кўрсаткичи 66,5 млн тонна ёки 91 миллиард куб метрни ташкил этди, бу жуда кўп. Бундан ташқари, АҚШ яқин ойларда барча рақобатчиларни сиқиб чиқаришга тайёр.
Луизиана штатида 5,2 млн тонна қувватга эга Sabine Pass заводининг олтинчи навбати ишга туширилди, шунингдек, 10 млн тонна қувватга эга Calcasieu Pass заводи ҳам фойдаланишга топширилади. Бундан ташқари, Федерал энергетика соҳасида тартибга солиш комиссияси (FERC) яқинда Техасдаги Corpus Christi заводида ишлаб чиқариш ҳажмини оширишни маъқуллади. Режаларда 2024 йилда ишга тушириш мўлжалланган бутунлай янги Golden Pass объектини қуриш акс этган.
Кўриб турганимиздек, Вашингтон бу масалага жуда кенг қамровли ва пухталик билан ёндашди. Қўшимча янгилик сифатида яқинда Жо Байден томонидан имзоланган, Америка маблағларининг чет элда янги энергия корхоналари қурилишига сармоя киритилишига тўғридан-тўғри тақиқни ҳам эслатиб ўтишимиз мумкин.
Гап гўёки бу атроф-муҳитни муҳофаза қилиш, кўмир истеъмолини камайтириш ва "углеродни кўп истеъмол қиладиган саноат"ни қисқартириш.
Бироқ, негадир у суюлтирилган газни қабул қилиш учун қайта газлаштириш терминалларига сармоя киритишни тақиқламайди, гарчи ҳар қандай эколог суюлтирилган газни ташиш ва айлантириш жараёнида метан сизиб чиқиши содир бўлади, бу атмосферага оддий газдан ўнлаб марта кўпроқ зарарли эканлигини айтади.
Австралия ва Қатар бу борада нима деб ўйлашлари ҳозирча номаълум, аммо ҳеч ким шунчаки бозордаги улуши ва фойдаларидан воз кечмаслигига шубҳа йўқ.
Бошқалар ҳам дунёда юзга келган вазиятдаги ўзгаришларни тушунишди. Масалан, Миср жаҳон даражасидаги ўйинчи либосини кийиб кўрмоқда. Яқин-яқингача унинг суюлтирилган газ лойиҳалари тўхтаб қолганди - аввалига Яқин Шарқда авж олган араб баҳори, кейинроқ Туркия билан қарама-қаршилик туфайли. Бироқ, бошқа куни Мисрнинг EGAS LNG компанияси йил охиригача барча тендер битимларини ёпгани маълум бўлди, яъни барча Миср суюлтирилган газини сотди. Энг бой углеводород заҳираларига эга минтақада энергия инқирози кузатилмоқда ва шу қадар оғирки, Ливан бош вазири яқинда Миср президентидан қўшимча газ етказиб беришни расман сўради, чунки мамлакат умумий энергия тақчиллигини бошдан кечирмоқда.
Қоҳира экспортчи мақоми берадиган имтиёзларни жуда яхши тушунди ва бу мақсадга эришиш учун мисли кўрилмаган қадамлар ташлади. Ишлаб чиқаришни ошириш учун Миср Исроилдан газ сотиб олишни бошлади - хусусан, Исроилнинг Ашкелон портидан Мисрнинг Эл-Аришига газ қувури қурилди.
Мисрликлар шу қадар киришдики, ҳозирда улар Кипр билан Мисрнинг суюлтириш терминалларига табиий газ келадиган бошқа автомобил йўлини қуриш бўйича музокаралар олиб бормоқда. Бироқ, ажабланарли жойи йўқ - талаб ва осмондаги нархлар таклифни келтириб чиқаради.
Россия-чи, наҳотки, биз яна ҳамма нарсани ўтказиб юбордик?
Асло. Яқинда “Новатэк” хорижий инвесторлар билан умумий қиймати 20 млрд $дан ортиқ бўлган шартнома тузди. "Арктик CПГ - 2" қўшма лойиҳаси умумий қуввати 19,5 млн тонна ёки 27 млрд куб метр бўлган Салмановское ва Штормовое конларидатабиий газини суюлтириш заводини қуришни назарда тутади. Барча учта ишлаб чиқариш линияси 2025 йилга келиб ишга тушади ва Ямалда ишлаб чиқарилган СПГ миқдорини икки баравар оширади.
Бугунги суҳбатимиз бошига қайтсак, таъкидлаймизки, АҚШ Австралия ва Қатар каби Осиёни асосий бозор сифатида, саноат ва демографик жиҳатдан анъанавий равишда тез ўсиб бораётган сифатида кўради. Россияга Европа қолади, шунинг учун ўша русларга режадан ортиқча тўлашга мажбур бўлади. Сабаб ҳеч ким бошқа суюлтирилган газни Европага оммавий равишда олиб киришни режалаштирмагани учун.
Тасдиқ сифатида янги фактни келтириш мумкин. “Cорал Фунгиа” газ ташувчи бир кун аввал Клайпеда портига етиб келди ва бир ҳафта ичида Литвага Россия ёқилғисининг иккинчи партиясини етказиб берди. Ўша Литвага, айни пайтда Болтиқбўйидаги икки қўшниси уни Россия ва Беларусдан электр энергияси транзитини тиклашга мажбурламоқда.
Европа шунчаки мамлакатимиз билан ҳамкорлик қилишга маҳкум - ва у ҳозирги тенденцияларни ҳисобга олган ҳолдакамида бир томон учун фойдали бўлади.
