“Шимолий оқим”да портлашлар: газ уруши янги босқичга чиқди

© Sputnik / Григорий СысоевУчасток магистрального газопровода "Северный поток"
Участок магистрального газопровода Северный поток  - Sputnik Ўзбекистон, 1920, 28.09.2022
Oбуна бўлиш
Россия жамоатчилигининг бутун эътибори озод этилган ҳудудлардаги референдумларга қаратилган, махсус ҳарбий операциянинг туташув нуқталарида ҳарбий ҳаракатлар позиция эгаларига ўтган бир пайтда, номаълум муаллифларнинг моҳир қўллари янги ёнғинни яратишди.
“Шимолий оқим” (ШО) газ қувурлари магистраль линияларидаги иш босими тўсатдан кескин тушгани ҳақидаги хабарлар ахборот майдонини ларзага келтирди.
Аввалига хабар ўхшамаган ҳазил сифатида қабул қилинди, аммо энг қўрқинчли хаёллар тезда тасдиқланди. Nord Stream AG газ ўтказгичи оператори расман босим тушганини тан олиб жимликни бузди кейинчалик унинг ҳамкасблари. Маълум бўлишича, бирданига учта транспорт линияси шикастланган - иккитаси ШО-1да ва биттаси ШО-2да. Географик жиҳатдан ҳодисалар Даниянинг Борнхолм оролининг (биринчи ҳолат) шимоли-шарқида ва (иккинчи ҳолат) жануби-шарқида содир бўлган.
Оператор маълумотларни тўплаш ва таҳлил қилиш, Кремль эҳтиёткор баёнот тайёрлаётган бир пайтда, матбуотда асосий магистраль қувур шикастланиши тасодифий бўлганлиги ҳақида тахминлар пайдо бўлди. Эҳтимолий вариант сифатида масалан, ҳудуддаги кемалардан бирини лангар билан мустаҳкамланаётганда содир бўлган бўлиши мумкин. Тахмин ҳатто энг кичик текширувга ҳам йўналтирилмади, чунки воқеа нуқталари географик жиҳатдан 20 километрдан кўпроқ масофада жойлашган вақт қувурнинг ўзи қатъий конструкторлик талабларига кўра ҳар қандай кемалар лангар судралиши ёки тиқилиб қолишига бардош бериши керак.
Россия президенти матбуочт октиби кейинги сўзга навбатни олди : у ҳолатда мисли кўрилмаган ждеб атади, ва режалаштирилган диверсиялар бўлиши мумкинлигини истисчно этмади. Можаро чиндан ҳам мисли кўрилмаган, бироқ Ғарб матбуоти русларни автоматик айблашни нафақат эсдан чиқаришди, балки Кремль версиясини оммавий қўллаб-қувватлашди. Биринчилардан бўлиб Германиянинг Tagesspiegel нашри жуда аниқ баёнот билан чиқди, у қувурлар душанба оқшомида портлагани ва бунга Украина ёки унга ҳар томонлама ёрдам кўрсатувчи кучлар жалб қилинганлигини таъкидлади. Ушбу мақола ортидан шунга ўхшаш яна кўплаб мақолалар чиқди. Масалан Германиянинг Berlingske нашридаги мақола ана шундай материаллардан бири бўлди. Нашр Даниянинг энергетика агентлигига танияб хабар берган ва авария содир бўлган жойда нафақат ёриқлар ёки трасса гермитлигининг бузлиши балки катта тешик борлигини айтган.
Кейин эса ҳодисалар учаётган метеорит тезлигида ривожланди.
Юқоридаги каби мақолалар эълон қилгандан бир неча соат ўтиб Германия ҳукумати авария бўйича федерал развдка хизматлари иштирокида махсус тергов бошлангани ҳақида баёнот берди. Берлин содир бўлган воқеани режалаштирган ва мақсадли диверсия деб кўраётганини маълум қилди. Бир неча соат ўтгач, данияликлар воқеа жойидан олинган видеони эълон қилишди, унда денгиз юзаси кўтарилган газдан қандай қайнаётгани аниқ кўрсатилган, у сув билан аниқ кўринадиган доғ ҳосил қилган.
Шу билан фактларга оид қисмлар тугайди - энди биз мушоҳадаларга ўтамиз. Таъкидлаш жоиз, қуйида келтирилганларнинг барчаси шунчаки фактлар таҳлили бўлиб, улар ноаниқлик ва аниқ бўла олмайди.
Икки манфаатдор томонлар яъни Россия ва Германия нафақат авария фактини тан олишган ва уни деярли ҳеч қандай шубҳасий диверсия сифатида талқин қилаётган бўлса, келинг воқеа содир бўлган жой ҳақида мушоҳада қиламиз.
Иккала “Шимолий оқим” ҳам Россиянинг Болтиқбўйи қирғоқларидан ўтади ва Германия қирғоқларида тугайди, газ қувурлари йўналишлари эса уларнинг асосий қисмида бир хил ёки параллель эмас.
Қувурнинг ўртача чуқурлиги - у тубда жойлашган ва ерга кўмилмаган - 100 метр атрофида. Энди биз Борнхолм ороли ҳудудида чуқурлик ўлчовлари харитасини очамиз ва “Шимолий оқим 1” чуқурлиги 45-50 метр оралиғида ўзгариб турадиган ҳудудда шикастланганлигини ва иккинчи рақамли “оқим” 50-60 метр чуқурликда жануби-шарқда вайрон бўлганлигини кўрамиз . Бу арзимас нарса бўлиб туюлади, аммо фақат биринчи қарашда.
Москва ва Берлиннинг оғзаки баёнотларига қўшимча равишда, Швеция сейсмик марказидан маълумотлар аллақачон олинган бўлиб, улар оқиш жойида камида 2,3 баллик магнитудали тебранишлар қайд этилганлигини аниқ даъво қилмоқда. Соҳа мутахассислари буни тегишли қийматларга қайта ҳисоблаб чиқишди ва газ қувурлари камида 100 килограмм тротил эквивалентли зарядлар билан (эҳтимол) портлатилган деган хулосага келишди.
Ва айнан шу ерда биз фитна назариялари тупроқлари сепилган ингичка муз устига юрамиз. Бир ярим йил олдин, аниқроғи, 2021 йил апрель ойида Болтиқ денгизида НАТО давлатларининг ҳарбий-денгиз машқлари бўлиб ўтди, унда Польша денгиз флотининг ҳарбий кемалари асосийлардан бўлиб иштирок этди. Номаълум сабабларга кўра машғулотлар ўтказиладиган майдон ўша пайтда Фортуна кемаси “Шимолий оқим 2” қувурини ётқизаётган майдонга яқин жойда жойлашган эди.
Худди бошқа мақсадлари бўлмагандек Польша кемалари ва самолетлари ўта тинч Фортуна атрофида айланишган. Шу билан биргаликда Варшава Ғарб матбуотида жазава кўтарди ва қувурга қандайдир рус жосуслик учкуналари ўрннатилиши билан бутун дунёни қўрқитди.
Яна бир ақл бовар қилмайдиган тасодифга кўра, машғулотлар тугагандан сўнг дарҳол Болтиқбўйи қувури қурилиши фаоллашди в бу газга бой Норвегияни энергетикага муҳтож Польша билан абадий боғлаши керак эди. Шуниси эътиборга лойиқки қурилиш нафақаь май ойи бошида, балки Норвегия - Польша қувурини “оқимлар” магистралининг кесишмаси билан ётқизиш бўйича узоқ ва ўта шов-шувли келишувдан сўнг бошланган.
Ва ўшандаёқ россиялик ҳарбийлар буни бюизнинг газўтказгичларимиз учун жиддий хавф эканлигига эътибор қаратишган эди ва унда айнан диверсион хусусиятларга эга хавф бўлган. Шимол оқимини жанговар сузувчилардан фойдаланиш ёки номаълум сув ости транспорт воситаларини уриб юбориш орқали ўчириш эҳтимолий усулларидан бири ҳисобланган. Биринчи версия (воқеа содир бўлишининг муҳим чуқурлиги туфайли) кам эҳтимолий сифатида қаралган, иккинчиси эса деряли кафолатланган, айниқса номаълум сувости кемалари ғарбий ҳарбий блокнинг минтақавий мамлакатлари қуроллари сафида жуда кўплаб топилади. Ушбу турдаги қурол оптик толали кабель орқали бошқарилади, йўл кўрсатувчи камера, гидролокатор ва юк кўтариш қобилиятига эга бўлиб, у юз ёки ундан ортиқ килограмм портловчи моддаларни зарба жойига етказиш имконини беради.
Яна бир ўта ғалатиликларга у ерда сўнгги пайтларда USS Kearsarge десант кемаси қўмондонлиги остида АҚШ ҳарбий денгиз флотининг борлигидадир. Авиатрекерларнинг очиқ маълумотларига кўра, зарба берувчи вертолётлар деярли бир ойдан буён Борнхолмга иложи борича яқинроқ бўлган. Бунга Sea Power, мутахассислик журналида июль ойида эълон қилинган мақолани ҳам қўшиш мумкин - хусусан материалда сувости зарба берувчи қурилмаларининг муваффақиятли синовдан ўтишгани ҳақида гап боради. Улар сир эмаски - BALTOPS 22 нинг сўнгги машғулотлари доирасида бўлиб ўтган. Улар Дания ороли яқинидан ўтиб кеча тугаган. Россия газ қувурларидаги портлашлардан сўнг зудлик билан тугаган.
Тасодифларнинг янги маржонларини хотира ипида тизишда давом этамиз ва Россия газ қувуқрлари душанба куни ишдан чиққанини ва сешанба куни Польша Baltic Pipe газ қувурлари ишга туширилгани ҳақида тантанали равишда эълон қилганини эслаймиз.
Бўлиб ўтган воқеаҳақида ҳаммадан кўпроқ Қўшма Штатлар жим турди ва кеча оқшом ахборот оламида қуруқ баёнот билан чекланган давлат бош котиби пайдо бўлди. Унинг айтишича, “Шимолий оқим”лардаги саботаж ҳеч қайи томонлар манфаатларига тўғри келмаслигини айтди. Жаноб Блинкен айнан қайси томонлар ҳақида гап кетаётганини аниқлаштирмаган, шу сабабли юзаки таҳлил қилиб кўрамиз.
ШО-1 ва ШО - 2 ишларининг асосий манфаатдори агар давлатчилик нуқтаи назаридан қараладиган бўлса фақат иккита - Россия ва Германия. Россия учун бу доллардан қиммат бўлган кучли валютада тўлов амалга ошириладиган барқарор савдо бозори, Германия учун аҳолини музлатиб қўйишдан қўрқмасдан атом энергиясидан қоз кечиш каби тажрибалаорни ўтказишга имкон берувчи ишончли энергия базаси.
Биринчи қувур ётқизилганидан буён “Шимолий оқим 2” Ғарб либерал тузуми ва оммавий ахборот воситаларининг мисли кўрилмаган жазавасига дуч келди – тарихда Ғарб демократияси бу қадар нафратланадиган лойиҳа бўлмаган. Қувур, барча қийинчиликларга қарамай, Грайфсвалдга етиб борди ва ҳатто техник газга тўлдирилди, шундан кейин ўша маълум воқеалар содир бўлди ва ўта норозилик кўрсатган Берлин жамоавий босим остида лойиҳага чек қўйишга мажбур бўлди.
“Шимолий оқим -1” Портовая компрессор станциясидаги газ насос агрегатлари режали профилактик таъмирлашга чиқарилгунга қадар айнан максимал юкламада ишлаган. Германиянинг Siemens қувурларни Канада ўғирлади, уни у ердаги заводларга олиб борилган. Германия жангу-жадаллар билан ўз мулкини қайтариб олди аммо бунда бошқа агрегатлар муддати тугади - ва немислар ШО-1 нинг тўлиқ қувватига умид боғламасликлари кераклиги маълум бўлди.
Алоҳида таъкидлаш жоииз, ушбу иккита лойиҳа ҳам ҳамма бир овоздан қандайдир энергетика қуроли сифатида фойдаланадиган Россия томонидан эмас, балки АҚШ бошчилигида Ғарб томонидан амалга оширилди. АҚШ газ қувурларини ўтказмаслик, Россия ва Германия пул ва табиий газга эга бўлмаслиги учун барча саъй ҳаракатларни қилди.
Натижада эса Россия Европадан жисман узилди, қувурларни таъмирлаш эса номаълум муддатгача чўзилиши мумкин. Германия иситиш мавсумига тўлиқ тезликда учмоқда, фақат ўзининг ерости омборларида манёвр захиралари билан қуролланган, Польшада зарур газни сотиб олган бўлсада, кўп ўн йиллар давомида бунинг акси бўлган. Польша эса аллақачон янги газ қувурларини ишга туширмоқда, Европа бозорида ўз обрўсини кўтармоқда ва йўл-йўлакай тарихий душмани ҳисобланган Германияни Евроиттифоқ тахтидан туширмоқда. Германия эса океан ортидан суюлтирилган газ етказилиши туфайли вассал мамлакат ҳолатига тушиб қолмоқда.
Бўлиб ўтаётган воқеалар фонида Европаада табиий газ нархи осмонга кўтарилишда давом этмоқда, бир сессияда 400 доллардан қиммат ва минг кубометр учун 2100 доллардан ҳам қиммат бўлмоқда.
Бундай тарихий таранг вазиятда эса саҳнада Украинанинг “Нафтгаз”и пайдо бўлмоқда. У “Газпром”ни Украина ГТС орқали газ ўтказмасликда айбламоқда ва ё етказиб беришни давом эттириш ёки катта жарима тўлашни талаб қилмоқда.
Агар бўлиб ўтаётган воқеаларга зийраклик билан назар солинса, қанчадан қанча тасодифлар борлигини кўрамиз.
Газопровод Северный поток - Sputnik Ўзбекистон, 1920, 27.09.2022
“Шимолий оқим”лардаги фавқулодда вазият бу катта эҳтимоллик билан диверсия - эксперт
Янгиликлар лентаси
0