Дунёда аҳоли сони бўйича асосий таҳдид маълум қилинди

© iStock.com / DrCarrrvenПеренаселение планеты Земля
Перенаселение планеты Земля  - Sputnik Ўзбекистон, 1920, 31.03.2024
Oбуна бўлиш
Асрнинг ўрталарига келиб, мамлакатларнинг 76 фоизи аҳолини тўлдира олмайди.
ТОШКЕНТ, 31 мар — Sputnik. Асрнинг ўрталарига келиб, аксарият мамлакатлар демографик ўтиш даврини якунлайди. Кейин эса катта муаммоларга олиб келиши мумкин бўлган жараён бошланади, дея хабар берди РИА Новости.
Аҳолининг оддий кўпайиши учун бир аёл ўртача умри давомида камида 2,1 болани дунёга келтириши керак. Кўрсаткич, албатта, ҳисоблаб чиқилган — бу туғилишнинг умумий даражаси деб аталади.
Ўтган асрнинг бошида у деярли бешга тенг эди, кейин эса кескин пасайиб кетди. Баъзи ривожланган мамлакатларда туғилишнинг умумий даражаси жуда паст, яъни аҳоли сони тўлдирилмайди.
Олимларнинг фикрича, туғилишнинг пасайиши демографик ўтиш деб аталадиган нарсани акс эттиради. Бу концепция ўтган асрнинг ўрталарида пайдо бўлган ва бугунги кунда тобора кўпроқ далилларни қабул қилмоқда.
Мамлакатлар ривожланишнинг уч босқичига эга деб тахмин қилинади. Дастлаб, туғилиш ва ўлим даражаси юқори, популяция эса пастлигича қолмоқда. Кейин тиббиёт тараққиёти туфайли ўлим камайиб, турмуш шароити яхшиланади, умр кўриш давомийлиги узаяди, аҳоли сони кескин ошади. Шу билан бирга, туғилиш даражаси пасаймоқда.
Учинчи босқичда туғилиш ва ўлим даражаси паст, мувозанатда ва барқарор одамлар сони мавжуд. Ҳисоб-китобларга кўра, туғилишнинг умумий даражаси 5,5 дан паст бўлган мамлакатлар иккинчи босқичда. Бугун бу бутун дунё.
Қайд этилишича, коллапс 2024 ва 2030 йиллар оралиғида содир бўлади, чунки ресурслар тугайди, бу эса танқидий ифлосланишдан олдин амалга оширилади.
Ҳозир ер юзида 7,8 миллиард одам бор. Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг прогнозларига кўра, аср охиригача 10,4 млрд бўлади. Демографик ўтиш моделига кўра, турғунлик шу даражадан бошланиши керак.
Яқинда The Lancet Халқаро туғилиш ва прогнозлаш дастурининг ҳисоботини эълон қилди. Ҳисоб-китоблар шуни кўрсатдики, 2021 йил учун сайёрамизнинг туғилиш даражаси кўрсаткичи 2,23 ни ташкил қилади.
94 та давлат учун бу кўрсаткич ҳанузгача жуда муҳим. Уларнинг деярли ярми Африкада,Саҳрои Кабирдан жанубда жойлашган.Асрнинг ўрталарига келиб, аҳоли ўзини кўпайтиришга қодир бўлмайди. 2100 йилга келиб фақат олтита давлатда туғилиш даражаси нормал бўлади.
Баъзи олимлар туғилишнинг камайишини яхши нарса деб билишади, чунки аҳоли сонининг кескин ўсиши экологик хавфларни оширади.
Янгиликлар лентаси
0