https://sputniknews.uz/20210225/Yakhshi-raosga-Iskanderlar-alal-bermoda-16070685.html

Яхши раққосга "Искандер"лар ҳалал бермоқда

Яхши раққосга "Искандер"лар ҳалал бермоқда

Sputnik Ўзбекистон

Юқори технологияли ва юқори аниқликдаги қурол-яроғ тизимларидан жанговар фойдаланиш - мутахассис-операторлардан тегишли тайёргарлик, ишончли разведка ва зарба... 25.02.2021, Sputnik Ўзбекистон

2021-02-25T11:18+0500

2021-02-25T11:18+0500

2021-02-25T11:18+0500

аналитика

https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/1217/04/12170419_0:80:3359:1969_1920x0_80_0_0_a293b0b195cacf054c7366c662d80731.jpg

Бошқа координатлар тизимида энг тўкис ракеталар ҳам "бошқа тизимдан" бўлиб қолиши, старт олмаслиги, нишонлар ёнидан учиб ўтиши ёки "10 фоизга" портлаши мумкин.1in.am нашрига берган интервьюсида Тоғли Қорабоғда яқинда рўй берган жанговар ҳаракатлар якунларига баҳо берар экан, Арманистон Республикаси бош вазири Никол Пашинян Россия қуролининг ишончлилиги ва жанговар қобилиятига шубҳа билдирди. Унинг сўзларига кўра, "Искандер" тезкор-тактик мажмуа ракеталари ё умуман портламаган, ё "10 фоизга" портлаган (бу борада аниқлик киритилмаган). Шу билан бирга, Пашинян армияда - унинг тузилмалари ҳамда қурол-аслаҳалар борасида сезиларли ислоҳотларни амалга оширмоқчилигини маълум қилган.Арманистон Республикаси Мудофаа вазирлигида бош вазирнинг "Искандерлар" ҳақидаги турлича талқин қилиниши мумкин бўлган гапларига изоҳ беришдан бош тортишди. Эҳтимол, Пашинян етарлича маълумотга эга бўлмаган, ёки маслаҳатчиларидан бири томонидан унга янглиш маълумотлар етказилган. Россия ракета мажмуалари тактик-техник характеристикалари ва обрўси шу даражада юқорики, профан(ҳар қандай соҳадан бехабар бўлган шахсга нисбатан ишлатилади - тарж.)лар ҳимоясига у муҳтож эмас. Россия томонидан жаҳон қурол бозорининг учдан бир қисми назорат қилиниши ҳам бежиздан эмас. 2020 йилда Россияда қурол-аслаҳалар экспорти ҳажми 13 млрд. долларни ташкил этди. Ушбу рақам ва фактлар аксарият мамлакатлар машаққатли меҳнатидан топган маблағлари эвазига, тўлиқ баҳосида харид қиладиган мудофаа маҳсулотларининг сифатидан далолат беради.Моҳир қўлларга тушган "Искандер" ТТРМ (тезкор-тактик ракета мажмуаси) Кавказ тоғлари ва денгизларда (ўқув машқларида), жанговар ҳолатларда эса — Сурия ва Африка шимолида нишонларни муваффақиятли забт этади.  Бундай қуролни ўнлаб мамлакатлар сотиб олишни хоҳлаган, ва улардан айримларигина "Искандер-Э"нинг экспорт модификациясини қўлга киритиш имкониятига эга бўлган. Арманистонга омад кулиб боқди, сабаби квазибалликтик маневрларни амалга оширадиган, душман томоннинг ҳаводан ҳужумига қарши тутқич бермас, учиш масофаси ва аниқлилиги бўйича таққослаш мумкин бўлган ракеталар мавжуд эмас.Квазибаллистик васвасаРоссия ўзининг юқори технологик имкониятларини барча мамлакатлар билан баравар баҳам кўрмайди. Шу фонда Пашиняннинг интервьюси очиқ кунда чақнаган чақмоқдек бўлди. "Искандер-М" мажмуаси 2006 йилда Россия армияси қуроллари сафига қабул қилинган, ўз синфида сайёрадаги "энг яхши" деб тан олинган ва шу боис "80-йиллар қуроли" сифатида баҳоланиши - масхаралашдек туюлади.Арманистон бош вазирининг Россия ОТРМга нисбатан очиқчасига айбловли баёноти бир нечта тахминлар ва хулосалар чиқаришга имкон беради. Бу ерда соҳадан бехабарлик ёки дезинформация энг ёмон сценарий бўлмаслиги мумкин (бу жуда оддий кўринмоқда). Эҳтимол, Россия қуролларини оммавий равишда обрўсизлантириш - "стратегик танлов масала", Арманистон армиясини таркибий ва сифат жиҳатидан ислоҳ қилиш бўйича аллақандай дастурнинг бир қисми бўлиши мумкин, саволлар мана шундагина туғилади. Яқин келажакда Ереван қандай қуролларга эга бўлишни ният қилмоқда, қайси стандартларга мувофиқ мудофаа қобилиятини кучайтирмоқчи? Ва, энг муҳими, ҳарбий қурилишнинг янги босқичи қандай пировард мақсад билан бошланмоқда?Қорабоғдаги кузги жанглардан сўнг хулосалар чиқарилган ва режалар тузилган деб тахмин қилиш мантиқан тўғри. Бироқ, эскитдан қолган: "Ғалабанинг ҳар доим кўп оталари кўп бўлади, мағлубият эса ҳамиша етимдир", деган нақл бор. Пашиняннинг интервьюсидан хулоса қилиш мумкинки, Мудофаа вазирлиги ва Бош штабда "уруш тўғрисида бутун ҳақиқатни исботлаш, аниқлаш, кўриш" бўйича кўплаб таҳлилий ишлар олиб борилмоқда, шу билан бирга 1000 дан ортиқ жиноий ишлар қўзғатилган. Бу ерда нима кўпроғини тушуниш қийин - ҳақиқатни излаш ва стратегияни тузатишми ёки кейинги репрессиялар учун "айбдорларни тайинлаш". Ва мағлубиятнинг асосий "оталари" жавобгарликдан қочишлари учун, уларнинг сони объектив равишда нолларсиз сонлар билан чеклантирилган.Интервью матнининг миллий хавфсизлик масалаларига бағишланган каттагина қисмида "КХШТ мажбуриятлари Арманистоннинг халқаро тан олинган чегараларида шакллантирилиши" ҳақидаги реверансдан сўнг Ташкилот билан муносабатлар ҳеч қаерда бирорта қатор билан бўлса ҳам ёдга олинмаган. КХШТ (ОДКБ) эса - Арманистон учун урушдан кейинги нотинчлик ва Қорабоғдаги заиф тинчлик шароитида ягона ишончли суянчдир. Тез-тез ишлатиладиган "инқилоб" ва "Конституция" сўзлари ўз-ўзидан ҳеч нарсани тартибга солмайди, мамлакат хавфсизлигини кафолатламайди. Армия - ҳар қандай давлатнинг тинчлиги, барқарорлиги асосидир, аммо аниқ режасиз "муҳим ислоҳотлар" ҳақидаги фикрлар деструктив (ҳалокатли) кўринишга эга. Худди Россия қуролининг паст салоҳияти, миллий армиядаги енгиб бўлмас коррупция ва Ҳарбий техник ҳамкорлик линияси бўйича туташ поставкаларга шама тариқасида билдирилган саёз фикрлар сингари.Тутқич бермас ва жуда кучли"Искандер-М" ракета мажмуаси 500 км масофада юқори аниқлик билан душманнинг жуда муҳим объектлари (ҳарбий базалари, қўмондонлик пунктлари ва алоқа узеллари, ракета мажмуалари, аэродромлардаги самолёт ва вертолётлари)ни йўқ қилишга мўлжалланган (Арманистон 300 км масофадан нишонга олишга қодир "Искандер-Э" ТТРМ экспорт варинатларига эга.Мажмуанинг асосий афзалликлари: стратегик мобиллик, ҳарбий навбатчиликни яширин тарзда олиб бориш ва ракета зарбаларини бериш имконияти, автоматик ҳисоб ва учиш топшириғини киритиш, оловли ва радиоэлектрон қаршилик шароитларида ҳам жанговар вазифаларни катта эҳтимол билан бажаришга қодирлик.Жанговар самарадорлик икки турдаги - баллистик ва қанотли ракеталардан фойдаланиш эвазига оширилган. Маршдан биринчи ракетанинг учирилиши - саноқли дақиқаларни олади, пусклар ўртасидаги интервал — бир дақиқа. Ракетанинг учиш тезлиги — соатига 7200 кмдан ортиқ (яъни учиш 3-4 дақиқани олади). Траекториянинг дастлабки ва якуний участкаларида бошланғич массаси 4 тоннага тенг бўлган 9М723К1 ракетаси сониясига 2000 м дан юқори тезликда ҳаракатланади, квази-баллистик (ҳисобланмайган) эгри чизиқ бўйлаб ҳаракат қилади ва 30g гача бўлган ортиқча юк билан манёвларни амалга оширади (бу эса мавжуд бўлган барча ҳаводан ҳужум мудофааси ва ракеталарга қарши мудофаа тизимлари ёрдамида ракетани тутиб олишни йўққа чиқаради)."Искандер"нинг ҳар бир пуск установкаси мобил ва автономдир. У исталган жойда ва исталган вақтда, ҳатто разведка сунъий йўлдошлари ёки авиациялардан мустақил равишда ҳаракатлана олади. Нишонга тўғрилаш учун дастур, инерциал навигация тизими ГЛОНАСС сунъий йўлдошлари сигналларидан фойдаланилади. Ракеталарни парвоз вақтида қайта йўналтириш мумкин, бу эса ҳаракатчан нишонларга ҳужум қилиш имконини беради, хусусан, душман ҲДК га ҳам. Финал участкада ақлли ўз-ўзини йўналтириш оптик головка активлаштирилади, у ноёб аниқликни таъминлайди. 9М728 ёки Р-500 боеголовкалари нишондан 1 метрдан ошиқ оғмайди. "Искандер"нинг юқори аниқликка эга ракеталари кичик қайтариш сатҳларига, парвозда мураккаб траекторияларга эга (газодинамик ва аэродинамик руллар ёрдамида бошқарилади). Мажму икки типдаги ракеталарга эга: аэробаллистик 9М723 — 50 км бўлган баландликда квазибалликстик траекториялар бўйича учади, қанотли 9М728 ёки Р-500 — кичик баландликларда нишонга боради."Искандер-М" ТТРК чет элнинг энг яхши тезкор-тактик мажмуалари(LORA, Lance, ATACMS, Pluton)дан аниқлилик, ракеталарни пускка тайёрлаш бўйича тезкорлик ва бошқа характеристикалар жиҳатдан анча устун. Унга ўхшашлик жиҳатдан энг яқини — исроилнинг LORA тезкор-тактик мажмуасидир, аммо у ҳам масофа ва аниқлилик бўйича "Искандер"дан ортда қолади (шу билан бирга "Лора" ракеталари олдиндан тахмин қилиш мумкин бўлган баллистик траектория бўйлаб ҳаракатланади). Америкаликлар ортда қолмоқда — 2020 йилда ATACMS "антиквар" мажмуасини модернизациялашдан воз кечишди ва энди-энди учиш масофаси 300 км гача бўлган M270 MLRS ва HIMARS зал билан ўт очиш реактив тизимлари учун юқори аниқликдаги зарба берувчи ракетани яратишни бошладилар.Россия Федерациясининг обрўли мутахассислари прогнозларига кўра, "Искандер"ларнинг чет эл аналоглари 2025 йилгача пайдо бўлмайди.

https://sputniknews.uz/20210205/Rossiyaning-Armata-tanki-zagranpasport-oldi-u-endi-aerga-yl-oladi-15948228.html

https://sputniknews.uz/20210220/Triumf-Armata-va-albatta-Tornado-BAAda-Rossiyaning-eng-snggi-urollari-16049769.html

https://sputniknews.uz/20210112/Putin-Aliev-va-Pashinyan-rtasida-trt-soatlik-muzokaralar-yakunlandi-natizhalar-15766061.html

https://sputniknews.uz/20201201/Rossiya-Toli-Qorabog-aolisiga-qanday-yordam-bermoqda-video-15515290.html

https://sputniknews.uz/20201124/Nima-uchun-arb-Toli-orabo-byicha-erishilgan-kelishuvdan-norozi-15471731.html

https://sputniknews.uz/20201222/Bunaasi-dunda-ech-kimda-y---Putin-yangi-urol-aida-15655411.html

https://sputniknews.uz/20200615/Putin-bosha-davlatlarni-eng-yangi-urol-bilan-ayratda-oldirishga-vada-berdi-14341561.html

https://sputniknews.uz/20190905/Putin-Trampga-gipertovushli-urolimizni-sotib-olishni-taklif-ildim-12367407.html

2021

Янгиликлар

uz_UZ

аналитика